مفهوم دارایی های جاری خالص

در حسابداری و مدیریت مالی، دارایی های جاری خالص یک مفهوم مهم است که نشان دهنده میزان پرداختی یا دریافتی است که یک شرکت در یک دوره زمانی خاص دارد. این مفهوم به شرکت ها کمک می کند تا میزان پول و دارایی هایی که در دسترس آنها قرار دارد را بدانند و بر اساس آن تصمیمات مالی انجام دهند.

تعریف دارایی های جاری خالص

دارایی های جاری خالص به دارایی هایی اطلاق می‌شود که در کوتاه مدت (یک سال یا کمتر) به صورت نقدینگی یا به فعالیت‌های عملیاتی تبدیل می‌شوند. این دارایی‌ها شامل پول نقد، حسابهای بانکی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت و مواردی از این دست است. به عبارت دیگر، دارایی‌های جاری خالص را می‌توان به عنوان دارایی‌هایی دست‌یافتنی و قابل استفاده در فعالیت‌های روزمره و عملیاتی شرکت تعریف کرد.

به عنوان مثال، اگر یک شرکت دارای دارایی های جاری به ارزش ۱۰۰،۰۰۰ هزار تومان و بدهی های جاری به مبلغ ۵۰،۰۰۰ هزار تومان باشد، دارایی های جاری خالص آن شرکت ۵۰،۰۰۰ هزار تومان خواهد بود. این میزان نشان دهنده این است که شرکت از ۵۰،۰۰۰ هزار تومان پول نقد برای انجام فعالیت های مالی خود استفاده می کند.

انواع دارایی های جاری خالص

دارایی های جاری شامل وجوه نقد، سرمایه گذاری قابل تبدیل به نقد، بدهی های دریافتی و دارایی های دیگری هستند که به صورت نقدینگی در دسترس شرکت قرار دارند. از آنجا که پول نقد برای یک شرکت بسیار ارزشمند است، محاسبه دارایی های جاری خالص می تواند به افزایش سودآوری و بهره وری کمک کند.

دارایی های جاری خالص در حسابداری شامل هر چیزی است که به طور قطعی به وجه نقد تبدیل شود یا یک سال یا دوره مالی دیگر تبدیل به وجه نقد شود. این انواع دارایی ها عبارتند از:

۱- وجه نقد

پول نقد و بانکی که بدون هیچ گونه محدودیت برای استفاده فوری در دسترس است. وجه نقد یکی از انواع دارایی‌های جاری خالص در حسابداری است که نمایانگر میزان پول نقد و معادلات نقدی (به عنوان مثال چک‌ها) موجود در شرکت یا سازمان است. وجه نقد مهم‌ترین دارایی‌های جاری خالص است زیرا این نوع دارایی انعطاف پذیری بالایی دارد و می‌تواند به راحتی به سرمایه‌های دیگر تبدیل شود.

برای مثال، فرض کنید یک شرکت شناوری نرخ جلوگیری می‌کند و به دلیل عدم توانایی برقراری ارتباط با دیگر شرکت‌ها نقدینگی دچار مشکل شده است. در این صورت، میزان وجه نقد شرکت کاهش می‌یابد و باید اقداماتی انجام دهد تا وجه نقد خود را افزایش دهد و از وضعیت بحرانی خارج شود.

در زیر جدولی را مشاهده می‌کنید که نمایانگر وجه نقد و معادلات نقدی یک شرکت در یک تاریخ مشخص می‌باشد:

۲- حسابهای دریافتنی

مبالغی که مدیونان به شرکت پرداخت نکرده‌اند و می‌توانند به وجه نقد تبدیل شوند. حسابهای دریافتنی به عنوان یکی از انواع دارایی‌های جاری خالص در حسابداری شناخته می‌شوند. این حساب‌ها در واقع نشان دهنده مبالغی هستند که موجودیت‌ها (مدنی یا حقوقی) بابت کالاها یا خدماتی که به مشتریان فروشنده ارائه داده‌اند، از آن‌ها پرداخت شود.

برخی از مثال‌های حسابهای دریافتنی عبارتند از:

1. حسابهای مشتریان: مبلغی که مشتریان به فروشندگان بدهکار هستند و به زودی باید پرداخت شود.
2. حسابهای نسیه: مبالغی که مشتریان بابت کالاها یا خدماتی که دریافت کرده‌اند، بدهکار هستند و باید به تدریج پرداخت شوند.
3. حسابهای قرض‌الحسنه: مبالغی که افراد یا شرکت‌ها به شرکت‌ها یا سازمان‌های دیگر به عنوان وام پرداخت کرده‌اند و باید در آینده از آن بازپرداخت شود.

برای مثال، فرض کنید یک شرکت مواد غذایی مبلغ ۱۰۰،۰۰۰ تومان کالا به یک مشتری فروخته است. این شرکت حالا مطالبه دارد که در آینده مبلغ ۱۰۰،۰۰۰ تومان را از مشتری دریافت خواهد کرد. این مبلغ ۱۰۰،۰۰۰ تومان به عنوان حساب دریافتنی در دفتر حسابداری شرکت منظور می‌شود.

جدول زیر نشان‌دهنده ترتیب حسابهای دریافتنی در یک گزارش مالی است:

۳- موجودی کالا

کالاها و محصولاتی که شرکت برای فروش یا تولید دارد و می‌توانند به وجه نقد تبدیل شوند. موجودی کالا به موجودی کلی کالاهایی اطلاق می‌شود که یک شرکت در انبارهای خود نگهداری می‌کند و برای فروش به مشتریان خود موجود دارد. این دارایی جزء دارایی‌های جاری خالص شرکت محسوب می‌شود زیرا به طور مستقیم در فعالیت های عملیاتی شرکت تاثیر گذار است و به آسانی به نقدینگی تبدیل می‌شود.

مثال:
یک شرکت عرضه کننده لوازم خانگی موجودی کالایی شامل یخچال، تلویزیون، لباسشویی و… در انبار خود دارد که بیشترشان قابلیت فروش دارند. این موجودی‌ها در دارایی‌های جاری خالص این شرکت محسوب می‌شوند.

جدول موجودی کالا:

در این جدول، ارزش کل موجودی کالا در انبار شرکت برابر با ۱۴۰۰۰ هزار تومان می‌باشد که به عنوان یکی از انواع دارایی‌های جاری خالص در حسابداری بررسی و ثبت می‌شود.

۴- هزینه های پیش پرداخت

هزینه هایی که برای کالاها یا خدماتی پرداخت شده اند که هنوز برای آنها دریافت نشده است. هزینه های پیش پرداخت به هزینه هایی گفته می شود که پیش از اینکه خدمات و کالاهای مورد نیاز دریافت شوند پرداخت می شوند. این هزینه ها به عنوان دارایی جاری خالص در حسابداری شناخته می شوند زیرا به زمان دریافت خدمات درآمدزا مرتبط با آنها می شوند.

مثال:
یک شرکت تجاری قراردادی برای تهیه ۱۰۰ کیلوگرم مواد اولیه با یک تامین کننده منعقد کرده است. قرارداد مشخص کرده است که باید ۵۰% از هزینه مواد اولیه به عنوان پیش پرداخت قبل از تحویل پرداخت شود. در این صورت مبلغ پرداخت شده به عنوان هزینه پیش پرداخت در دارایی جاری خالص در دفتر حسابداری ثبت خواهد شد.

جدول:

۵- دارایی‌های سرمایه گذاری و سهام

انواع دارایی های سرمایه گذاری و سهام یا غیر متحرک که می توانند به وجه نقد تبدیل شوند مانند سهام، اوراق بهادار و سایر سرمایه گذاری ها. دارایی‌های سرمایه گذاری و سهام به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که شامل سهام و اوراق بهادار شرکت‌های دیگر است و به منظور سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مختلف یا به منظور کسب سود از معاملات سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال، فرض کنید یک شرکت سرمایه‌گذاری بازی‌های رایانه ای است که دارای دارایی‌های سرمایه گذاری مختلفی است. این دارایی‌ها ممکن است شامل سهام شرکت‌های تولید کننده بازی‌های رایانه ای، اوراق قرضه است که به شرکت‌های دیگر قرض داده شده است، یا سایر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری مانند سرمایه گذاری در بازارهای مالی باشد.

جدول زیر نمونه‌ای از دارایی‌های سرمایه گذاری و سهام یک شرکت را نشان می‌دهد:

با توجه به این جدول، ارزش کل دارایی‌های سرمایه گذاری و سهام شرکت در این نمونه ۸۰،۰۰۰ ریال است. این دارایی‌ها معمولا به عنوان دارایی‌های جاری خالص در شرکت‌ها ذکر می‌شوند زیرا به آسانی قابل نقل و انتقال و تبدیل به وجه نقد هستند.

محاسبه دارایی های جاری خالص

دارایی‌های جاری خالص نشان دهنده میزان دارایی‌هایی است که موجودیت یا شرکت در اختیار دارد که به سرعت به نقدینگی تبدیل می‌شوند و بدهی‌های جاری را پرداخت می‌کنند.

برای محاسبه دارایی های جاری خالص، ابتدا باید دارایی های جاری شرکت را از بدهی های جاری کم کرد. به این ترتیب، می توان میزان دارایی هایی که در دسترس شرکت قرار دارد را مشخص کرد و از آن برای تصمیم گیری های مالی استفاده کرد.سپس با کم کردن مقدار بدهی‌های جاری از مقدار دارایی‌های جاری، دارایی‌های جاری خالص را محاسبه خواهید کرد.

به عنوان مثال کاربردی، فرض کنید یک شرکت دارای دارایی‌های جاری به ارزش ۱۰۰،۰۰۰ توان و بدهی‌های جاری به ارزش ۵۰،۰۰۰ توان است. محاسبه دارایی‌های جاری خالص به این شکل خواهد بود:

دارایی‌های جاری = ۱۰۰،۰۰۰ توان
بدهی‌های جاری = ۵۰،۰۰۰ توان

دارایی‌های جاری خالص = ۱۰۰،۰۰۰ – ۵۰،۰۰۰ = ۵۰،۰۰۰ توان

بنابراین، دارایی‌های جاری خالص این شرکت مبلغ ۵۰،۰۰۰ توان است.

نتیجه گیری

مفهوم دارایی های جاری خالص برای شرکت ها بسیار مهم است و محاسبه و مدیریت صحیح آن می تواند به بهبود عملکرد مالی و سودآوری شرکت کمک کند. با دقت به این مفهوم و استفاده صحیح از آن، می توان به بهره وری و اثربخشی بیشتر در مدیریت مالی شرکت دست پیدا کرد.
به عبارتی دیگر، مفهوم دارایی های جاری خالص نشان دهنده این است که دارایی‌های جاری که یک سازمان دارد برای تامین بدهی‌ها و پرداخت هزینه‌های جاری آن سازمان کافی است. به عبارت دیگر، دارایی‌های جاری خالص نشان دهنده توانایی یک سازمان برای پرداخت بدهی‌ها و هزینه‌های جاری خود با استفاده از دارایی‌های جاری موجود است. این معیار مهمی برای ارزیابی وضعیت مالی یک سازمان است و نشانگر پایداری و عملکرد مالی آن است.