مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود

مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود، در حوزه مدیریت دارایی‌ها یکی از مهمترین و حیاتی‌ترین مفاهیم است که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت. اما وقتی به مدیریت ریسک فکر می‌کنیم، اکثرا به دارایی‌های تنظیم و مشهود (مانند سهام، ارز، سرمایه‌گذاری‌ها و …) فکر می‌کنیم. اما در جامعه امروز با ورود دارایی‌های نامشهود یا غیرمشهود، وجود مدیریت ریسک در این دارایی‌ها نیز بسیار حیاتی است.

دارایی‌های نامشهود یا ناملموس به دارایی‌هایی گفته می‌شود که مقدارشان قابل اندازه‌گیری و تحلیل نیست. این دارایی‌ها شامل داده‌ها، اطلاعات، مارک و تامین‌کننده‌ها، روابط با مشتریان و دیگر عوامل نامشهود است. این دارایی‌ها ارزشمند هستند و می‌توانند به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر یک سازمان تأثیر گذار باشند.

ابزارهای مورد نیاز مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود

برای مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود، ابزارهایی مانند اطلاعات و داده‌ها، تحلیل‌های تکنولوژی، و سرمایه گذاری‌های هوش مصنوعی و … می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. با استفاده از این ابزارها، سازمان می‌تواند ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های نامشهود خود را شناسایی و با بهره‌گیری از راهکارهای مناسب ، اقدامات لازم را انجام دهد.

1. مدل‌های تحلیل ریسک:
   ابزارهایی که بسط می‌دهند چگونه ریسک‌ها را شناسایی، ارزیابی و مدیریت کنیم.
2. ماتریس ارزیابی ریسک:
   یک ابزار برای ارزیابی احتمال و تأثیر ریسک‌ها بر دارایی‌های نامشهود.
3. فرایند احتمال ریسک:
   روش‌هایی برای تعیین درجه احتمال وقوع ریسک‌ها و برآورد تأثیر آنها بر دارایی‌ها.
4. کنترل‌های داخلی:
   برنامه‌ها و سیاست‌هایی که اجرای آنها می‌تواند درمان و کاهش ریسک‌ها را تسهیل کند.
5. آزمون استرس:
   یک روش فرایندی برای تست کردن مقاومت دارایی‌ها در برابر شرایط تنش زا.
6. سناریو‌های ریسک:
   روشی برای مشخص کردن و ارزیابی چگونگی روابط و تأثیر ریسک‌ها بر دارایی‌ها.
7. تحلیل تجربی:
   یک روش برای شناسایی ریسک‌ها بر اساس تجربیات گذشته و داده‌های تاریخی.
8. مدیریت ریسک امنیتی:
   یک رویکرد برای شناسایی و کاهش ریسک‌های امنیتی که می‌توانند دارایی‌های نامشهود را تهدید کنند.
9. ابزارهای مدل‌سازی ریسک: نرم‌افزارها و ابزارهایی که مدل‌های تحلیل ریسک را پیاده‌سازی و مدیریت می‌کنند.

همچنین، برای مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود، بهتر است که سازمان به برنامه‌ریزی مستمر و ناگزیر به‌روزرسانی رویکردها و روش‌های خود بپردازد. عدم توجه به این موضوع می‌تواند منجر به افزایش بالقوه ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های نامشهود شود.

ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های نامشهود

۱- ریسک عدم قابلیت تبدیل‌پذیری

یکی از ریسک‌های اصلی دارایی‌های نامشهود، می‌تواند عدم تبدیل‌پذیری آنها به پول نقد باشد. به عنوان مثال، در صورت داشتن دارایی‌های غیرمادی مانند علائق زمین، تبدیل آنها به پول نقد در صورت نیاز ممکن نباشد.

۲- ریسک ارزش نگهداری دارایی‌های نامشهود

ارزش دارایی‌های نامشهود معمولاً تعیین شده توسط نیروهای خارجی می‌باشد و ممکن است بسته به شرایط بازار تغییر کند. بنابراین، این یک ریسک مهم برای سرمایه‌گذاران و صاحبان کسب‌وکار است.
این ریسک به وقوع می‌پیوندد هنگامی که ارزش دارایی‌های نامشهود شرکت با میزان واقعی آن کمتر از سرمایه شرکت باشد. برای مثال، اگر یک شرکت ارزش دارایی‌های نامشهود خود را بیش از حد افراطی ارزیابی کند، این منجر به افزایش زیان‌ها و کاهش ارزش سهام شرکت می‌شود.

۳- ریسک قانونی

برخی از دارایی‌های نامشهود ممکن است با مسائل قانونی و مالی مواجه شوند. به عنوان مثال، نامشهود بودن درآمد یا هزینه‌ها ممکن است باعث مشکلات مالی و حقوقی شود.

۴- ریسک فنی

بعضی از دارایی‌های نامشهود ممکن است نیاز به دانش و تخصص خاصی برای ارزیابی و مدیریت داشته باشند. اگر این دانش وجود نداشته باشد، ممکن است به وفور ارزش دارایی‌ها به خطر بیفتد.

۵- ریسک بدهی مخفی

این ریسک زمانی پیش می‌آید که شرکت بدهی‌های خود را مخفی نگه داشته و به طور صحیح در گزارش‌های مالی خود اظهار نکند. این موضوع می‌تواند سبب افزایش ریسک مالی و اعتباری شرکت شود. برای مثال، اگر یک شرکت بدهی‌های خود را مخفی نگه دارد، ممکن است اعتبارداران، سرمایه‌گذاران و سایر نهادها به اشتباه فکر کنند که شرکت در موقعیت مالی بهتری قرار دارد از آنچه واقعاً است.

۶- ریسک افشای ناکام

این ریسک زمانی پیش می‌آید که یک شرکت نتواند اطلاعات مربوط به دارایی‌های نامشهود خود را به درستی و به موقع افشا کند. این موضوع می‌تواند منجر به جبران زیان‌های قابل اندازه‌گیری و ضرر اعتباری شرکت شود. به عنوان مثال، اگر یک ارزش دارایی نامشهود شرکت به طور ناخواسته در گزارش‌های مالی افشا نشود، می‌تواند به وضوح نشانگر عدم صحت گزارش‌های مالی شرکت باشد.

راهکارهای مدیر ریسک در دارایی‌های نامشهود

ریسک به معنای عدم اطمینان است و مدیریت ریسک به معنای شناسایی، ارزیابی و کنترل عدم اطمینان بر روی دارایی‌ها و منابع سازمان است. اما دارایی‌های نامشهود، دارایی‌هایی هستند که قیمت یا ارزش آن‌ها به‌روشی قابل تعیین نیست و بسته به شرایطی که به آن‌ها تاثیر می‌گذارد، ممکن است تغییر کند.

راهکارهای مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود شامل موارد زیر می‌شود:

۱- تحلیل سناریوها

با تحلیل سناریوهای مختلف، مدیران می‌توانند احتمال وقوع ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های نامشهود را ارزیابی کرده و به راهکارهای موثر برای کنترل آن‌ها دست‌یابند.
تحلیل سناریوها به عنوان یک راهکار مهم در مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود است. این روش به مدیران کمک می‌کند تا با تصور و بررسی مواجه‌شدن با وقوع احتمالی چندین سناریو مختلف، بهترین تصمیم را بگیرند و به مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود بپردازند.

این روش به مدیران کمک می‌کند تا احتمال وقوع هر سناریو را ارزیابی کنند و اثر آن را بر دارایی‌ها و منابع خود تحلیل کنند. با تحلیل سناریوها، مدیران می‌توانند از پیش‌بینی و پیش‌گیری در برابر ریسک‌ها استفاده کنند و به این ترتیب خسارات ناشی از وقوع آن‌ها را کاهش دهند.

در زیر یک جدول توضیحات ارائه شده است که نمایانگر مراحل تحلیل سناریو در مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود می‌باشد:

با انجام مراحل بالا، مدیران می‌توانند به روشنی تاثیرات مختلف سناریوها بر دارایی‌ها را بررسی کرده و استراتژی‌های مدیریت ریسک مناسب را تعیین کنند تا بهبود‌های لازم را در مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود داشته باشند.

۲- استفاده از مدل‌های ریاضی

با استفاده از مدل‌های ریاضی و تحلیل آماری، اندازه‌گیری و پیش‌بینی ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های نامشهود امکان‌پذیر است.
استفاده از مدل‌های ریاضی برای مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود دارای اهمیت بسیاری است، زیرا این دارایی‌ها امکاناتی هستند که قابل تعقیب نیستند و متغیرهای بسیار زیادی در تعیین ارزش و ریسک آنها دخیل هستند. برای مدیریت این ریسک‌ها، مدل‌های ریاضی مختلفی ارائه شده‌اند که می‌توانند به تصمیم‌گیری بهتر و کاهش احتمال خطا کمک کنند.

در زیر تعدادی از این مدل‌ها را توضیح داده‌ایم:

1. مدل‌های شبیه‌سازی: این مدل‌ها با استفاده از اطلاعات آماری و ریاضی موجود برای شبیه‌سازی مدل‌های پیچیده‌تر به منظور بررسی رفتار دارایی‌های نامشهود استفاده می‌شود. این مدل‌ها در شبیه سازی احتمالات مختلف و تاثیرات آنها موثر هستند.
2. مدل‌های اقتصادی: این مدل‌ها بر اساس تئوری‌های اقتصاد و اطلاعات مالی مختلف ساخته شده‌اند و به تحلیل ریسک‌های مالی و اقتصادی مرتبط با دارایی‌های نامشهود کمک می‌کنند.
3. مدل‌های ماتریسی: این مدل‌ها با استفاده از داده‌های زمانی و نقشه‌های ریسک مختلف ایجاد می‌شوند و به تحلیل اثرات متقابل بین عوامل مختلف در دارایی‌های نامشهود کمک می‌کنند.
4. مدل‌های احتمالاتی: این مدل‌ها از تئوری احتمال و ریاضیات آماری برای برآورد احتمالات مختلف و ارزش جمع‌سپاری شده دارایی‌های نامشهود استفاده می‌کند.

با استفاده از این مدل‌ها، مدیران قادرند بهترین تصمیمات را بگیرند و رویکردهای موثر برای کاهش ریسک دارایی‌های نامشهود شکل دهند.

۳- تعیین ارزش افزوده

ارزش افزوده خلق شده توسط دارایی‌های نامشهود باید برای اولین گام در مدیریت ریسک متناسب تعیین شود.
تعیین ارزش افزوده به عنوان یک راهکار موثر در مدیریت ریسک دارایی‌های نامشهود می‌تواند به شناخت بهتر ارزش و خطرات مختلف موجود در دارایی‌های نامشهود کمک کند. با تعیین ارزش افزوده، مدیران می‌توانند بهترین تصمیمات ممکن را برای مدیریت ریسک‌ها اتخاذ کنند و بهینه‌سازی استراتژی‌های کسب و کار خود را انجام دهند.

در جدول زیر توضیحاتی در مورد کاربردهای ارزش افزوده در مدیریت ریسک دارایی‌های نامشهود آورده شده است:

مثال کاربردی:
یک شرکت فناوری اطلاعات ممکن است دارای دانش فنی خاص و حساسی باشد که در اختراع و تولید نرم‌افزارهای پیشرو استفاده می‌شود. این دانش فنی نامشهود است و قابل ارزیابی نیست. برای مدیریت ریسک در این حوزه، می‌توان با شناسایی احتمال وقوع ریسک‌های احتمالی مانند رقبا، تغییرات مفاد قانونی و فناوری و یا اقتصادی و تعیین ارزش افزوده از این دانش فنی، پیشگیری و تدابیر موثری برای مدیریت این ریسک‌ها اتخاذ نمود.

نتیجه گیری

مدیریت ریسک در دارایی‌های نامشهود بسیار حائز اهمیت است. این دارایی‌ها به دلیل عدم شفافیت و عدم قابلیت ارزش گذاری دقیق، برای سرمایه گذاران دارای ریسک بالایی محسوس هستند. بنابراین، برای مدیریت بهتر این ریسک‌ها، نیاز به استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مناسب می‌باشد. این ابزارها شامل تنوع‌بخشی دارایی‌ها، استفاده از تحلیل‌های آماری و مدل‌سازی ریاضی، استفاده از تکنیک‌های مشتقات مالی، و استفاده از سیستم‌های حفاظتی مختلف می‌باشند. با استفاده از این ابزارها، سرمایه‌گذاران می‌توانند ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های نامشهود را کاهش داده و به بهترین شکل ممکن از سودآوری این دارایی‌ها بهره‌مند شوند.
این اقدامات می‌تواند به بهبود کارایی و عملکرد سازمان و پیشرفت آن در مقابل ریسک‌های نامشهود کمک کند.