روش های برآورد هزینه مطالبات مشکوک الوصول

با سلام خدمت بینندگان عزیز همانطور که میدانید در بسیاری از شرکت ها و بنگاه های اقتصادی که معاملات غیر نقدی اتفاق می افتد، با تمام توجه و دقتی که در انتخاب مشتریان قابل اعتماد و خوش حساب انجام می گیرد، ممکن است مدیران مالی در پایان سال این احتمال را در نظر بگیرند که برخی از مشتریان توان پرداخت بدهی های خود و انجام بخشی از تعهداتشان را نداشته باشند و بنابراین، شرکت به میزان مطالباتی که امکان وصول آنها بعید به نظر می رسد متضرر خواهد شد. در اینجا بر خود میدانیم کهع جهت آشنایی هرچه بهتر در روشهای براورد حسابهای دریافتنی و هزینه مطالبات مشکوک الوصول مطلب مفید در اختیار شما قرار دهیم با ما همراه باشید.

انواع مطالبات و بدهی:

مطالبات و بدهی های شرکت بر اساس وصول یا عدم وصول به ۳ دسته تقسیم می شوند.

1. مطالبات حتمی الوصول، مطالباتی هستند که حتماً و قطعاً وصول می شوند.
2. مطالبات لاوصول، امکان وصول این مطالبات صفر است و هیچ امیدی به دریافت آنها نیست.
3. مطالبات مشکوک الوصول، در وصول یا عدم وصول آنها شک است و معلوم نیست که بالاخره چه اتفاقی می افتد.

چند روش مرسوم برای محاسبه مطالبات مشکوک الوصول بدین قرار است:

۱ ) روش درصدی از حسابهای دریافتنی روش های برآورد هزینه مطالبات مشکوک الوصول
۲ ) روش روش درصدی از فروش های نسیه
۳ ) روش تجزیه سنی حسابهای دریافتنی
۴ ) روش بررسی موردی

روش درصدی از حسابهای دریافتنی :

براساس این روش در پایان دوره مالی معمولا درصدی از حسابهای دریافتنی باتوجه به تجارب سالهای گذشته به عنوان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول اختصاص می یابد.
✔️مثال: مانده حسابهای دریافتنی موسسه بازرگانی ایران درپایان دوره مالی ۱۴۰۰۰۰۰۰ ریال است .این موسسه همه ساله معادل ۵ درصد مانده حسابهای دریافتنی خود برای مطالبات مشکوک الوصول ذخیره ذر نظر می گیرد .مطلوب است محاسبه وثبت ذخیره لازم برای حسابهای دریافتنی ؟
۷۰۰۰۰۰=۵% * ۱۴۰۰۰۰۰۰
هزینه مطالبات مشکوک الوصول ۷۰۰۰۰۰
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ۷۰۰۰۰۰

?تذکر اول : هزینه مطاالبات مشکوک الوصول یک حساب موقت وسود وزیانی است ولازم است درپایان دوره مالی به منظور رعایت اصل تطابق (تخصیص ) باید به سود/زیان بسته شود.این هزینه در دردیف هزینه های عمومی واداری به سود وزیان منتقل میشود.
?تذکر دوم : حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دارای مانده بستانکار است وبه منظور رعایت اصل واقعیت می بایستی درترازنامه درردیف داراییهای جاری به صورت کاهنده درزیر حساب های دریافتنی نوشته شود.

روش روش درصدی از فروش های نسیه :

مطابق این روش درپایان دوره مالی درصدی ازفروش های نسیه موسسه جهت مطالبات مشکوک الوصول درنظر گرفته میشود.
✔️مثال : مجموع فروش های سالانه موسسه ای ۱۶۰۰۰۰۰۰ ریال است که ۳۰درصد آن نقدومابقی نسیه است .این موسسه همه ساله معادل ۳ درصد فروش های نسیه خود رابرای مطالبات مشکوک الوصول ذخیره درنظر می گیرد. مطلوب است محاسبه وثبت ذخیره لازم ؟
۱۱۲۰۰۰۰۰=۷۰% * ۱۶۰۰۰۰۰۰
۳۳۶۰۰۰= ۳% * ۱۱۲۰۰۰۰۰
هزینه مطالبات مشکوک الوصول ۳۳۶۰۰۰
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ۳۳۶۰۰۰

 روش تجزیه سنی حسابهای دریافتنی :

دراین روش عمر حسابهای دریافتنی مورد بررسی قرار می گیرد .معمولا احتمال وصول مطالباتی که مدت زمانطولانی ازسررسیدشان سپری شده است کم وغالبا ناممکن است. روش های برآورد هزینه مطالبات مشکوک الوصول
✔️مثال : موسسه ای جهت درنظر گرفتن ذخیره مطالبات مشکوک الوصول روش تجزیه سنی را مورد استفاده قرار می دهند .جدول زیر حسابهای دریافتنی موسسه همچنین مدت سپری شده از سررسید را نشان می دهند.
جواب :
۱۰۰=۵% * ۲۰۰۰
۵۰۰=۱۰ % * ۵۰۰۰
۲۰۰= ۲۰ % * ۱۰۰۰
۲۰۰۰=۵۰ % * ۴۰۰۰
۲۸۰۰= ۱۰۰ + ۵۰۰ + ۲۰۰ + ۲۰۰۰
هزینه مطالبات مشکوک الوصول ۲۸۰۰
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ۲۸۰۰

تعدیل مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در پایان دوره مالی به این شکل است که : این حساب یک حساب دائمی وترازنامه ای است یعنی مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول درپایان دوره مالی می بایستی تعدیل وبه روز شود سپس به دوره مالی بعد انتقال یابد.

روش بررسی موردی : روش های برآورد هزینه مطالبات مشکوک الوصول

تقریبا بهترین روش برای محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک الوصول به این صورت است که حسابهای دریافتنی موسسه مورد به مورد تجزیه وتحلیل شده وبرای هریک میزان مشخصی جهت مطالبات مشکوک الوصول منظور می گیرد.

روش های محاسبه هزینه مطالبات مشکوک الوصول

این گونه حساب ها به مطالبات مشکوک الوصول یا اصطلاحا مطالبات م.م موسومند. بررسی های وضعیت حساب بدهکاران معمولا در پایان سال مالی و هنگام تهیه صورت های مالی اساسی انجام می شود تا با تشخیص و تعیین مطالبات مشکوک الوصول و یا لاوصول و تاثیر دادن نتایج حاصل از این بررسی ها در صورت های مالی، نتیجه کار موسسه و وضعیت مالی آن به نحو مطلوب انعکاس یابد.

روش های محاسبه هزینه مطالبات مشکوک الوصول چیست؟

احتمال عدم وصول برخی از مطالبات در شرکت ها مسئله ای عادی است و در سالهای مالی مختلف ممکن است مکرر اتفاق بیفتد. به همین دلیل روشهایی در نظر گرفته می شود که بتوان بر اساس آن، میزان مطالبات مشکوک الوصول را در پایان سال مالی مشخص کرد.

روش اول- رسیدگی به کلیه اقلام

در مواردی که تعداد مشتریان کم است و امکان دسترسی به اطلاعات لازم در مورد وضعیت مالی مشتریان وجود داشته باشد، وضعیت تک تک آنها به طور مجزا مورد بررسی قرار می گیرد و اگر تمام یا بخشی از مطالبات احتمالا قابل وصول تشخیص داده نشود، معادل آن اندوخته مطالبات مشکوک الوصول که به اختصار به آن اندوخته یا ذخیره م.م می گویند در نظر گرفته می شود.

از آن جا که به هرحال احتمال سوخت طلب وجود دارد، هم در جهت رعایت اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمد همان دوره و هم اصل محافظه کاری معادل مبلغی که احتمال وصول آن ضعیف است حساب هزینه م.م بدهکار و حساب ذخیره م.م بستانکار خواهد شد.

حساب بدهکاران به این دلیل بستانکار نمی شود که دراین مرحله هنوز سوخت طلب قطعین نیافته است و صرفا احتمال آن حسب شواهد و قرائن مطرح شده است. روش های برآورد هزینه مطالبات مشکوک الوصول

این روش با اینکه روشی دقیق است اما به دلیل محدویدتها و به خصوص در شرکتهایی که تعداد مشتریان بالاست ، کارآیی ندارد.

روش دوم- نسبت یا درصدی از مانده بدهکاران

همه شرکت ها و موسسات تجاری، روال و روش مشخصی برای فعالیتهای خود دارند که در طول زمان و مراجعه به آرشیوها می توانند به نتایج مشابهی دست یابند. به طور مثال ممکن است شرکتی به صورت تجربی دریابد که هر سال مقداری از مطالبات آن ها که به صورت درصدی از مانده حساب بدهکاران در پایان سال مشخص می شود، قابلیت وصول نخواهند داشت.

پس از مشخص کردن این روال، درصدی از مانده بدهکاران را در پایان سال محاسبه کرده و به همان میزان حساب هزینه م.م را بدهکار و حساب ذخیره م.م را بستانکار می کنند.

این روش متداولترین روش محاسبه هزینه (ذخیره) مطالبات مشکوک الوصول است.

روش سوم- تهیه جداول زمانی – تعیین مدت بدهی بدهکاران

این روش نیز مانند قبلی بر اساس تجربه و بررسی اتفاقات مالی در سنوات قبل و چگونگی وصول مطالبات در گذشته است. به طور مثال شرکتی براساس تجربه و سوابق قبلی به این نتیجه میرسد که ۷٫۵ درصد از مطالباتی که بیش از شش ماه از آن گذشته و ۵ درصد از میزان مطالباتی که بیش از ۳ ماه و کمتر از شش ماهه و ۲٫۵ درصد از میزان مطالباتی که تا سه ماه از موعد وصول آنها سپری شده است احتمالا وصول نخواهند شد.

✔️مثال : جدول زیر حسابهای دریافتنی موسسه ای را به تفکیک نشان می دهد .همچنین درصدلازم برای مطالبات مشکوک الوصول نیز مطرح شده است .باتوجه به اطلاعات مطرح شده مطلوب است محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک الوصول ؟

درصد امکان وصول مبلغ طلب نام مشتری
۱۰۰% ریال ۱,۲۰۰,۰۰۰ موسسه رهنما
۷۵% ریال ۸۰۰,۰۰۰ سعیدی
۹۰% ریال ۵۰۰,۰۰۰ حمیدی
۸۰% ریال ۱,۰۰۰,۰۰۰ مرادی
۱۰۰% ریال ۱,۵۰۰,۰۰۰ بازرگانی کاوه

جواب :
۲۰۰۰۰۰= ۲۵% * ۸۰۰۰۰۰
۵۰۰۰۰= ۱۰% * ۵۰۰۰۰۰
۲۰۰۰۰۰= ۲۰ % * ۱۰۰۰۰۰۰
۴۵۰۰۰۰ = ۲۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰۰ + ۲۰۰۰۰۰
هزینه مطالبات مشکوک الوصول ۴۵۰۰۰۰
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ۴۵۰۰۰۰

مشخص است که هرچه زمان تاخیر بیشتر می شود درصد احتمال عدم وصول بیشتر خواهد بود.

این روش نیز برای شرکتهایی که تعداد مشتری زیادی ندارند مناسب خواهد بود. چرا که تهیه جدول برای تعداد زیاد مشتریان بسیار سخت می شود.

شرکت هایی که از نرم افزارهای دریافت و پرداخت استفاده می کنند می توانند از این شیوه به خوبی استفاده کنند. چرا که نگهداری اطلاعات مشتریان و تهیه گزارش از میزان مطالبات آنها توسط نرم افزار و در زمانی کم قابل انجام است.

اهمیت مطالبات مشکوک الوصول:

دلیل اهمیت مطالبات م. م علاوه بر ضرر و زیانی که شرکت یا موسسه از این ناحیه می بیند، مبالغ حاصل از این مطالبات در گروه درآمدهای مشمول مالیات شرکت قرار نمی گیرد. برای همین در استانداردهای معادلات حسابداری برای شناسایی و ذخیره آنها ستون هایی در نظر گرفته می شود.

قانون مالیات برای مطالبات مشکوک الوصل:

مطابق بند ۱۱ ماده ۱۴۸ قانون مالیات مستقیم مطالبات مشکوک الوصول، جزو هزینه های قابل قبول مالیاتی هستند و باید چند شرط را داشته باشند که در این ردیف حسابداری قرار بگیرند.

شرط اول: این که مطالبات مشکوک الوصول باید در راستای فعالیت های موسسه باشد.

شرط دوم: دوم این که احتمال قوی برای وصول نشدن این مطالبات وجود داشته باشد.

شرط سوم: این که این مطالبات باید در دفاتر موسسه ثبت شده باشد تا وضعیت وصول یا عدم وصول شان مشخص شود.

شرط چهارم: این که میزان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای هر مشتری به طور خاص و جداگانه مشخص و تعیین شده باشد و اسناد و مدارک مربوط به این مطالبات باید به طور کامل و دقیق موجود باشد.

ذخیره مطالبات مشکوک الوصول:

ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، میزانی است که طبق قوانین و روش های حسابداری باید در اسناد دریافتنی شرکت اعمال شود. از ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای شناسایی مطالبات و درصد وصول یا سوخت شدن شان استفاده می شود.

محاسبه هزینه مطالبات مشوک الوصل:

محاسبه مطالبات مشکوک الوصول جزو محاسباتی است که در هر شرکت و در پایان سال مالی به چند روش انجام می شود.

روش اول، محاسبه هزینه مطالبات مشکوک الوصول:

در شرکت های کوچک که مشتریان کم و تراکنش های مالی اندکی دارند، این روش قابل اجرا است. طبق این روش باید وضعیت تک تک مشتریان را بررسی کرد و معادل هزینه برآورد شده به عنوان اندوخته یا ذخیره مطالبات مشکوک الوصل در نظر گرفت. از آن جا که احتمال سوخت شدن طلب بسیار زیاد است باید حساب هزینه مطالبات م.م را بدهکار و حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را بستانکار کرد. در این مرحله چون هنوز امید اندکی به وصول مطالبات هست حساب بدهکاران را بستانکار نمی کنند.

روش دوم، محاسبه مطالبات مشکوک الوصول:

این روش که به نسبت یا درصدی از مانده بدهکاران معروف است، طبق تجربه هر ساله در پایان سال مالی و هنگام تهیه صورت های مالی درصدی از حساب بدهکاران را به طور کلی، نه جزء به جزء بدهکار کرده و حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را بستانکار می نمایند.

روش سوم، محاسبه مطابات مشکوک الوصول:

در این روش که تعیین مدت بدهی بدهکاران نام دارد، شرکت بر طبق سوابق و تجربیات سال های گذشته به این نتیجه می رسد که ۷.۵ درصد از مطالباتی که بیش از شش ماه از وصول شان گذشته، ۵ درصد از مطالباتی که بیش از سه ماه و کمتر از شش ماه از تایخ وصول شان گذشته و ۲.۵ درصد از مطالباتی که تا سه ماه از موعد وصول شان گذشته وهنوز نقد نشده را در ردیف مطالبات مشکوک الوصول قرار دهد. همان طور که متوجه شدید در این روش هر چه تاخیر از زمان وصول بیشتر باشد، احتمال دریافت و وصل کمتر خواهد بود.

ثبت مطالبات مشکوک الوصول در ترازنامه:

در معادلات حسابداری حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، یکی از حساب های بستانکار و دائمی است که در پایان هر دوره مالی در ترازنامه در بخش حساب های دریافتنی ثبت شده و از حساب های دریافتنی کسر می شود. در این حساب به کلیه دریافتنی ها مطالبات گفته می شود.

ثبت مطالبات مشکوک الوصول سوخت شده در دفاتر حسابداری:

در دفاتر حسابداری روش های مختلفی برای ثبت مطالبات مشکوک الوصول وجود دارد.

روش حذف مستقیم مطالبات سوخت شده:

این روش بسیار ساده است و در موسسات کوچک و فقط در سال اول تاسیس قابل استفاده است، هر چند با اصول حسابداری کمی مغایرت دارد.

اگر کاملاً مطمئن باشید که مطالبات مشکوک الوصول برگشتی ندارد در این صورت می توانید حساب هزینه مطالبات سوخت شده را بدهکار کرده و حساب های دریافتنی را بستانکار کنید.

استفاده از حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول:

زمانی که مشکوک هستیم که قسمتی از مطالبات در آینده وصول می شود یا خیر در دفاتر شرکت، حساب هزینه مطالبات مشکوک الوصول را بدهکارکرده و حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را بستانکار می کنیم.

زمانی که مطمئن شدیدکه این مطالبات کاملاً سوخت شده و قابل برگشت نیستند، حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را بدهکار کرده و حساب های دریافتنی را بستانکار می­کنیم.

نتیجه گیری

در این مقاله با روش های برآورد هزینه مطالبات مشکوک الوصول آشنا شدیم. با به انتها رسیدن این مطلب، شما بینندگان عزیز می توانید برای مشاهده و خواندن دیگر مقالات در این زمینه به صفحه مقالات مراجعه کنید. و همچنین  در ادامه مطالب بعدی بیشتر درباره موضوعات خاص در حسابداری صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.