اظهارنظر منصفانه حسابرسی

اظهارنظر منصفانه حسابرسی در حسابرسی که یک فرآیند مستقل و حرفه‌ای است که توسط حسابرسان مستقل انجام می‌شود تا صحت و قابل اعتماد بودن اظهارنامه‌های مالی یک سازمان را تأیید کند. هدف اصلی حسابرسی، ارائه یک نظر مستقل و حسابداری درباره صحت و قابل اعتماد بودن اظهارنامه‌های مالی است.
در گزارش حسابرس مستقل، حسابرس می تواند یکی از پنج نظر متفاوت را صادر کرد که در ادامه هر کدام را به طور کامل شرح میدهیم.

انواع حسابرسی

۱. حسابرسی داخلی

در این نوع حسابرسی، حسابرسان داخلی سازمان، صحت و قابل اعتماد بودن اظهارنظر منصفانه حسابرسی را بررسی می‌کنند. آنها معمولاً درون سازمان مشغول به کار هستند و به عنوان یک بخش از سیستم کنترل داخلی سازمان عمل می‌کنند.

۲. حسابرسی خارجی

در این نوع حسابرسی، حسابرسان خارجی و مستقل از سازمان، صحت و قابل اعتماد بودن اظهارنامه‌های مالی را بررسی می‌کنند. آنها معمولاً از شرکت‌های حسابرسی مستقل استخدام می‌شوند و مستقلیت و بی‌طرفیت در ارائه اظهارنظر منصفانه حسابرسی را حفظ می‌کنند.

۳. حسابرسی عملیاتی

در این نوع حسابرسی، حسابرسان بررسی می‌کنند که آیا سیستم‌ها و فرآیندهای سازمان به طور کارآمد و موثر عمل می‌کنند یا خیر. این نوع حسابرسی معمولاً برای بهبود عملکرد سازمان و شناسایی نقاط ضعف استفاده می‌شود.

۴. حسابرسی مالی

این نوع حسابرسی بیشترین توجه را به صحت و قابل اعتماد بودن اظهارنامه‌های مالی سازمان می‌کند. حسابرسان در این حالت، صحت و کمال اظهارنامه‌های مالی را بررسی می‌کنند و نظر حسابرسی خود را درباره آنها اعلام می‌کنند.

هر نوع حسابرسی بر اساس استانداردها و قوانین حسابرسی مشخصی انجام می‌شود و هدف آن تأیید صحت و قابل اعتماد بودن اظهارنامه‌های مالی است.

ابهام در گزارش حسابرسی

دو نوع ابهام در حسابرسی وجود دارد

۱- ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری
۲- یک محدودیت در دامنه رسیدگی وجود داشته باشد.
نظر صادر شده به نوع ابهام بستگی دارد که به (۱) اهمیت و (۲) فراگیر بودن بستگی دارد.

1. ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری
   شرایطی که صورت های مالی از معیارهای حسابداری تعیین شده انحراف دارد. به عنوان مثال، شرکتی که از روش حسابداری نادرست استفاده می کند، با ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری مواجه می شود.
2. محدودیت در دامنه رسیدگی
   شرایطی که حسابرس قادر به کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب برای مبنای حسابرسی نیست. این یک محدودیت دامنه را نشان می دهد.

نوع اظهارنظر منصفانه حسابرسی بر اساس ابهام انجام شده به دو عامل بستگی دارد:

1. مادی بودن
   تحریف صورت‌های مالی در صورتی بااهمیت تلقی می‌شود که تحریف‌ها (به صورت مجزا یا مجموعا)، بر تصمیمات اتخاذ شده توسط استفاده‌کنندگان متکی به صورت‌های مالی تأثیر بگذارد.
2. فراگیر بودن
   در صورتی که تحریف ها بر بخش قابل توجهی از صورت های مالی تأثیر بگذارد، تحریف صورت های مالی فراگیر تلقی می شود.

اظهارنظر حسابرسی چیست؟

اظهارنظر حسابرسی (audit comments)، انواع مختلف دارد. یک اظهارنظر، مقبول است است و یک اظهارنظر منصفانه حسابرسی ، مشروط و یک اظهار نظر مردود و گاهی، حسابرس ، اظهارنظر نمی کند.

همان طور که می‌دانید، حسابرسی (auditing)، شامل اجرای روش هایی به منظور تحقق اطلاعات و داده های افشا شده در صورت های مالی یک شرکت است و انتخاب روش، به تصمیم  حسابرس بستگی دارد که شامل  ارزیابی خطرهای تحریف با اهمیت ناشی از تقلب یا اشتباه در صورت‌های مالی، بستگی دارد.

پنج نظر متفاوت در گزارش حسابرس مستقل

بند اظهارنظر گزارش حسابرس حاوی نظر صریح حسابرس در این باره است که آیا صورت‌های مالی، از تمام جنبه‌های بااهمیت طبق استاندارهای حسابداری به نحوه مطلوب ارائه شده است یا خیر. در گزارش حسابرس مستقل، حسابرس می تواند یکی از پنج نظر مختلف را صادر کند:

1. اظهارنظر مقبول
2. اظهارنظر مشروط
3. اظهارنظر مردود
4. عدم اظهارنظر
5. اظهار نظر خالص (اظهارنظر تعدیل شده یا تعدیل نشده)

  اظهارنظر مقبول یا مطلوب

به دلیل ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری یا محدودیت دامنه رسیدگی، می توان یک نظر واجد شرایط صادر کرد. در هر دو مورد، تحریف ها با اهمیت هستند اما فراگیر نیستند. به عبارت دیگر، تأثیر با اهمیتی بر صورت‌های مالی دارد، اما تحریف‌ها گسترده نیست (تعداد زیادی از حساب‌ها را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد).

منظور از اظهارنظر مقبول، اظهارنظری است که حسابرس را به این درک برساند که با بررسی صورت های مالی بر اساس استانداردهای حسابداری، واحد مالی مورد رسیدگی قرار گرفته، در مختصات قابل قبول قرار دارد. در واقع، حسابرس باید این به نتیجه برسد که در بررسی وضعیت مالی، نتایج عملیات و تغییرات در وضعیت مالی را از جنبه های مختلف، ارزیابی کرده و مطابق  معیارهای  پذیرفته شده حسابداری است.

  اظهارنظر مشروط

منظور از اظهارنظر مشروط، اظهارنظری است که بر اساس شرط بنا شده است. هر  زمان، حسابرس تشخیص دهد که صورت های مالی، مشمول تحریف و نقاط  مجهول است و با عواملی که رسیدگی به صورت های مالی را محدود می کند برخورد کند، اظهارنظر  مشروط می کند.

اگر  میزان مجهولات و تحریفات در صورت های مالی، به گونه ای باشد که دارای اثر با اهمیت اما غیر اساسی بر صورت مالی بنگاه باشد، گزارشات حسابرسان، بر اساس اظهارنظر مشروط بنا می شود. اظهارنظر مشروط حسابرسان، اظهارنظر مقبول است.

اما موارد مشروط  در بند هایی ذکر می شود که معمولا مورد نظر سهامداران حقوقی یا حقوقی بنگاه قرار می گیرد تا از مدیران، مطالبه کنند. معمولا پایه اختلافات سهامداران و انتقادات آن ها از مدیران شرکت های بورسی، بر اساس بندهای مربوط به اظهارنظر مشروط حسابرسان شکل  می گیرد که گاها، فضای داغی را در مجامع بورسی  در فصل مجامع، شکل می دهد.

مثال ۱ : اظهارنظر مشروط به دلیل ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری
حسابرس متوجه شد که موجودی انبار شرکت ABC به دلیل منسوخ شدن با کاهش مواجه است. با این حال، شرکت از نوشتن موجودی خودداری می کند. در چنین سناریویی، ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری انجام می شود. از آنجایی که فقط موجودی و حساب بهای تمام شده کالاهای فروخته شده اشتباه است، نظر مشروط به دلیل ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری صادر می شود.

مثال ۲: اظهارنظر مشروط به دلیل محدودیت دامنه
حسابرس می‌خواهد نامه‌های تأییدیه‌ای را برای مانده حساب‌های دریافتنی به عنوان شواهد حسابرسی برای مشتریان ارسال کند. با این حال، شرکت ABC نمی خواهد حسابرس این کار را انجام دهد. در چنین سناریویی، یک ابهام محدودیت دامنه انجام می شود. از آنجایی که حسابرس قادر به تأیید حساب های دریافتنی نبوده است، نظر مشروط به دلیل محدودیت دامنه صادر می شود.

  اظهارنظر مردود یا نامطلوب

اظهارنظر مردود فقط به دلیل ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری ممکن است صادر شود. در چنین حالتی، تحریف ها هم مادی و هم فراگیر هستند. به عبارت دیگر، بر صورت‌های مالی تأثیر با اهمیتی دارد و تحریف‌ها بر تعداد زیادی از حساب‌ها تأثیر می‌گذارد.
به عبارتی منظور از اظهارنظر مردود یا منفی،‌ اظهارنظری است که حسابرس، بر اساس شواد و قراین و مدارک و مستنداتی که در اختیار دارد، به این درک برسد که به قدری اطلاعات، مجهول و داده ها تحریف شده است که تاثیر با اهمیت و فراگیری در ارزشیابی او از صورت های مالی داشته و او قادر به ارزشیابی و تحلیل نیست. در این حالت، گزارش حسابرسی به صورت مردود ارائه می شود.

معمولا زمانی اظهارنظر مردود ارائه می شود که تحریف داده ها، مطلوبیت کلی صورت مالی را مخدوش کند.

مثال: اظهارنظر مردود به دلیل ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری
حسابرس معتقد است که شرکت ABC با مشکل تداوم فعالیت مواجه است و نمی تواند یک سال دیگر دوام بیاورد. شرکت مخالف است و صورت های مالی خود را بر مبنای بهای تمام شده تاریخی به جای انحلال تهیه می کند. در چنین سناریویی، ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری انجام می شود. از آنجایی که شرکت ABC صورت های مالی خود را بر اساس بهای تمام شده تاریخی تهیه کرد، اکثر حساب های شرکت نادرست است. نظر منفی به دلیل ابهام در اجرا و رعایت استاندرادهای حسابداری صادر خواهد شد.

  عدم اظهارنظر یا سلب مسئولیت از نظر

عدم اظهارنظر فقط به دلیل محدودیت دامنه قابل صدور است. در این مورد، تحریف ها با اهمیت و فراگیر هستند. به عبارت دیگر، حسابرس قادر به جمع آوری شواهد حسابرسی کافی و مناسب برای استناد به حسابرسی خود نیست و در نتیجه تعداد زیادی از حساب ها قابل تأیید نیستند.

زمانی گزارش حسابرس، عدم اظهار نظر است که یا با محدودیت رسیدگی مواجه شود یا این که در صورت های مالی، ابهام فراگیر در مطلوبیت کلی صورت مالی مشاهده کند و آثار این ابهامات به قدری باشد، حسابرس قادر به بررسی صورت های مالی و اظهارنظر  درست درباره آن ها طبق استانداردهای حسابداری نباشد.

در گزارش عدم اظهارنظر، حسابرسان، هیچ اظهارنظری نمی کنند. بنابراین هر وقت مشاهده کردید که حسابرس، عدم اظهار نظر اعلام کرده است، بند اظهارنظر حسابرس با جمله: «به نظر این موسسه» آغاز نمی‌شود.

مثال: عدم اظهارنظر از نظر به دلیل محدودیت دامنه
حسابرس به دنبال بررسی دفتر صورتجلسات شرکت است که حاوی اطلاعات مهمی در مورد جلسه هیئت مدیره و کمیته حسابرسی است. شرکت ABC به حسابرس اجازه بررسی دفتر صورتجلسات را نمی دهد. در چنین سناریویی، سلب مسئولیت از ابهام نظر انجام می شود. از آنجایی که حسابرس قادر به دسترسی به دفتر صورتجلسات نیست، اکثر حساب‌های شرکت قابل تأیید نیستند. سلب مسئولیت از نظر به دلیل محدودیت دامنه صادر خواهد شد.

  اظهار نظر خالص (اظهارنظر تعدیل شده یا تعدیل نشده)

به صورتهای مالی اطلاق می شود که «از همه جنبه های بااهمیت به طور منصفانه ارائه می شود…». انحراف از اظهار نظر خالص (در مواردی که صورت‌های مالی به طور منصفانه ارائه نشده است) منجر به قید (اصلاح) در گزارش حسابرس مستقل می‌شود.

اظهارنظر مقبول با تعدیل نشده، زمانی رخ می دهد که صورت مالی، از هر نوع تحریفی به دور باشد.

منظور از اظهارنظر تعدیل شده
همان عدم اظهارنظر، اظهارنظر مشروط و اظهارنظر مردود یا منفی  است  که در پاراگراف های بالا در این گزارش سایت محاسبان خبره به آن اشاره کردیم. اظهار نظر تعدیل نشده، اظهارنظر مطلوب است.

منظور از اظهارنظر تعدیل نشده
اظهارنظری است  که حسابرس در بررسی صورت های مالی طبق استانداردهای حسابداری کرده و تنظیم صورت های مالی را مطلوب، توصیف می کند. در واقع زمانی حسابرس، اظهارنظر تعدیل نشده می‌کند که بر  اساس نتیجه گیری او، از همه جنبه های با اهمیت، صورت های مالی بنگاه، مطابق  استاندارد است.

در مقابل،  اظهارنظر تعدیل شده حسابرسان زمانی است که صورت مالی، مصداق تحریف با اهمیت باشد. یعنی آن قدار داده ها و شواهد و مستندات برای ارزیابی صورت های مالی بنگاه توسط حسابرس، ناکافی و نادرست باشد که قادر به نتیجه گیری نباشد. سطح تحریفات، بایستی با اهمیت باشد تا حسابرس را به اظهارنظر تعدیل شد، سوق دهد.

طبق استاندارد ۷۰۵ که مصادیق اظهارنظرهای تعدیل شده در گزارس حسابرس مستقل را بیان کرده است، حسابرس باید اظهارنظر منصفانه حسابرسی خود را گزارش حسابرسی تعدیل کند. همان طور که در بالا گفتیم، وجود تحریف در صورت مالی، محدودید در پی بردن به شواهد حسابرسی مطلوب و کافی و ابهام اساسی در صورت های مالی، از جمله  مسائلی  است که در اظهار نظر تعدیل شده  نقش  داشته و اظهارنظر مشروط، مردود یا عدم اظهارنظر را در  پی دارد.

نتیجه گیری

حسابرسان با بررسی صورت‌های مالی به دنبال این هستند که درستی تهیه و ارائه آن‌ها را تشخیص دهند. در ضمن آنها در ارتباط با کلیه جنبه‌های با اهمیت در انطباق با اصول متداول حسابداری، اظهارنظر منصفانه حسابرسی می‌کنند.
نظراتی که حسابرسان در ارتباط با صورت‌های مالی ارائه می‌کنند، سبب افزایش اعتبار آن‌ها می‌شود. البته ناگفته نماند که عواملی مثل قضاوت، استفاده از نمونه‌گیری در رسیدگی‌ها، محدودیت‌های ذاتی سیستم‌های حسابداری و کنترل‌های داخلی موجب می‌شود که دستیابی به اطمینان مطلق در حسابرسی ممکن نشود و همیشه جای اما و اگرها در گزارش‌ها وجود دارد. پس ما در حسابرسی، به دنبال دو موضوع هستیم. یکی ارزیابی مطلوب رویه‌های حسابداری و دیگری، راستی‌آزمایی برآوردهای حسابداری انجام شده و کلیت صورت‌های مالی. که در این مقاله در این باره بحث کردیم . با به انتها رسیدن این مطلب، شما بینندگان عزیز می توانید برای مشاهده و خواندن دیگر مقالات در این زمینه به صفحه مقالات مراجعه کنید. و همچنین  در ادامه مطالب بعدی بیشتر درباره موضوعات خاص مشاغل و مطالب مرتبط با حسابداری و حسابرسی صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.