بهای تمام شده کالای فروش رفته

 

حسابداری صنعتی حوزه ای از حسابداری است که اندازه گیری، ثبت و گزارش مربوط به اقلام بهای تمام شده را به عهده دارد و اساساً علمی است که از طرفی دارای خصوصیات حسابداری است، بدین صورت که با محاسبه قیمت تمام شده کالای فروش رفته و یا خدمات انجام شده به حسابداری مالی جهت محاسبه و تعیین سود و زیان دوره مالی کمک می نماید و از طرف دیگر دارای طبیعت حسابداری مدیریت می باشد و با تهیه اطلاعات مربوط، مدیریت را در فرآیند برنامه ریزی، کنترل، ارزیابی عملکرد و تصمیم گیری یاری می نماید.

بهای تمام شده، هزینه، زیان:

بهای تمام شده: مبلغی که از طریق نقدی یا انتقال دارایی یا صدور سهام یا انجام خدمات یا ایجاد بدهی در مقابل کالا یا خدماتی که دریافت شده یا دریافت خواهد شد صرف می گردد.

هزینه: مخارجی که از درآمد قابل کسر کردن باشد، به عبارت دیگر مخارجی که در امور فروش، تشکیلات، بهره و مالیات حذف می شود بعنوان هزینه و مخارجی که در تولید صرف می گردد نظیر مواد، دستمزد و سربار تحت عنوان بهای تمام شده تلقی می گردد.

زیان: عبارتست از فزونی کلیه هزینه ها در مفهوم وسیع هزینه بر درآمد برای یک دوره زمانی معین یا فزونی تمام یا نسبت از بهای تمام شده دارایی در مقابل درآمد حاصله، زمانی که دارایی فروخته شده، متروک گردیده و در اثر حادثه خراب یا بهر طریقی حذف شده باشد.

• بطور خلاصه می توان گفت اگر مخارج دارای منافع آتی باشد بعنوان بهای تمام شده، اگر دارای منافع جاری باشد تحت عنوان هزینه و اگر بدون منافع باشد بعنوان زیان شناسایی می گردد.

 

طبقه بندی هزینه ها:

طبقه بندی هزینه ها بر اساس

 

نحوه اندازه گیری و تخصیص		طبیعت هزینه		ارتباط با دوایر تولیدی		ارتباط با دوره حسابداری		ملاحظات اقتصادی		رفتار هزینه
مستقیم		هزینه های ساخت شامل:		هزینه های تولیدی		سرمایه ای		فرصت از دست رفته		ثابت
غیرمستقیم		مواد مستقیم		هزینه های غیرتولیدی		غیرسرمایه ای( جاری)		ریخته		متغیر
		دستمزد مستقیم						منتسب( تلویحی)		مختلط
		سربار کارخانه						واقعی		نیمه منغیر
										نیمه ثابت
		هزینه های عملیاتی شامل:
		هزینه های توزیع و فروش
		هزینه های مالی و اداری

 

تعاریف:

هزینه های مستقیم: هزینه هایی هستند که مربوط به یک هدف هزینه خاصی بوده و ردیابی آنها به هدف هزینه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد که این مقرون به صرفه بودن از نظر اقتصادی دارای سه مشخصه زیر می باشد:

• منابع آن بیشتر از مخارج آن باشد. ۲- اقلام بااهمیت باشد. ۳- میسر باشد.

هزینه های غیرمستقیم: هزینه هایی هستند که با وجودی که به یک هدف هزینه خاصی می باشند ولی ردیابی آنها به هدف هزینه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست مانند چسب های مورد استفاده در ساخت کتابخانه.

مواد مستقیم: موادی که در فرآیند تولید در ارتباط با محصول مشخص و معین بوده و به سهولت قابل ردیابی، اندازه گیری و محاسبه باشد.

دستمزد مستقیم: دستمزد کارگرانی که مستقیماً در تبدیل اولیه به کالای ساخته شده نقش دارند.

سربار کارخانه: هزینه های عمومی که تحقق آنها اجتناب ناپذیر است ولی به سهولت نمی توان بین محصولات مشخص و معین و مقدار این هزینه ها رابطه ای ایجاد کرد.

• به مجموع سربار و دستمزد مستقیم، بهای تبدیل گفته و به مجموع مواد مستقیم و دستمزد مستقیم بهای اولیه اطلاق می گردد. بهای تولید نیز شامل سربار، مواد مستقیم و دستمزد مستقیم می باشد.

هزینه های سرمایه ای: این هزینه ها دارای منافع آتی بوده و منافع آنها به دوره های آتی انتقال می یابد.

هزینه های غیرسرمایه ای: منافع این هزینه های محدود به دوره جاری بوده و به دوره های آتی انتقال نمی یابد.

هزینه فرصت از دست رفته: هزینه های است که بعنوان سود از دست رفته ای است که بعلت گزینش یک راه حل موجود فدا می شود.

هزینه از دست رفته: این هزینه ها در گذشته رخ داده و جهت تصمیم گیری در حال و آینده نمی تواند مفید باشد.

هزینه تلویحی: اینگونه هزینه ها در حسابهای واحد تجاری ثبت نگردیده و هیچگاه منجر به پرداخت وجه نقد نمی گردد مانند هزینه بهره سرمایه.

هزینه واقعی: هزینه هایی هستند که باعث پرداخت وجه نقد در دوره جاری می گردند.

• حسابداران اصطلاح بهای تمام شده محصول را جهت انعکاس هزینه هایی که به محصولات تخصیص می دهند، به کار می برند. هزینه هایی که تخصیص داده می شوند، به هدف بستگی دارند. مثلاً حسابداران برای گزارشگری برون سازمانی، فقط هزینه های ساخت محصولات تخصیص می دهند. هزینه های ساخت محصول، هزینه منابعی هستند که در جهت ساخت محصولات مصرف می شوند. هزینه های ساخت محصول در صورت سود و زیان به عنوان بهای تمام شده کالای فروش رفته و در ترازنامه به عنوان بهای تمام شده موجودی کالا گزارش می شوند.
• بهای تمام شده موجودی مواد و کالا باید دربرگیرنده مخارج خرید، مخارج تبدیل و سایر مخارجی باشد که واحد تجاری در جریان فعالیت معمول خود، برای رساندن کالا یا خدمات به مکان و شرایط فعلی آن متحمل شده است.
• مخارج خرید شامل خرید و هر گونه مخارج دیگری از قبیل حقوق و عوارض گمرکی و حمل است که مستقیماً به خرید مربوط می گردد. تخفیفات تجاری از بهای خرید کسر می گردد.

 

هزینه های تولید:

عوامل تشکیل دهنده هزینه های تولید عبارتند از:

• مواد مستقیم
• کار مستقیم
• هزینه سربار

هزینه های تولیدی اغلب به قرار زیر طبقه بندی می شوند:

 

هزینه های تبدیل

کار مستقیم

هزینه های اولیه

دستمزد مستقیم

سربار

 

هزینه سربار شامل موارد زیر می باشد:

• هزینه مواد غیرمستقیم
• هزینه کار غیرمستقیم
• سوخت و روشنایی، بیمه، استهلاک، تعمیرات، حق نوبت کاری، حق اضافه کاری، اوقات تلف شده عادی، …

نکته: به هزینه هایی مانند هزینه های اداری، توزیع و فروش هزینه های تحقیق و توسعه که به صورت دوره ای انجام می شوند، هزینه های دوره گفته می شود که هزینه های دوره جزء قیمت تمام شده محصول منظور نمی شوند.

 

هزینه سربار:

هزینه سربار به عنوان جزئی از هزینه تولید عبارتست از هزینه های عمومی کارخانه که نسبت به تولید محصول ارتباط غیرمستقیم داشته ولی با عملیات کارخانه ارتباط مستقیم دارد. با توجه به اینکه ترکیبی از هزینه های ثابت، متغیر و مختلط می باشند در مقابل نوسانات حجم عملیات واکنش رفتاری متفاوت نشان می دهد. بهای تمام شده کالای فروش رفته

هزینه های سربار مانند هزینه های آب و برق ممکن است تا پایان ماه دقیقاً مشخص نگردد و یا در زمان های مختلف تغییرات قابل ملاحظه ای داشته باشد مانند هزینه تعمیر ماشین آلات لذا استفاده از سربار واقعی کارخانه موجب تغییر قیمت تمام شده یک محصول در ماه های متفاوت می گردد لذا برا تعیین به موقع اطلاعات مربوط به هزینه یابی محصول و به حداقل رساندن تغییرات هزینه های سربار از نرخ های جذب سربار استفاده می گردد.

عوامل موثر در انتخاب نرخ جذب سربار:

• برآورد سطح تولید:

برآورد سطح تولید بر اساس یکی از ظرفیت های ذیر صورت می پذیرد:

• ظرفیت ایده آل: حداکثر تولید یک کارخانه بدون در نظر گرفتن عوامل محدود کننده را ظرفیت ایده آل می نامند.
• ظرفیت عملی: ظرفیت عملی نشانگر حداکثر ظرفیت تولید یک کارخانه می باشد که معمولاً این ظرفیت معادل ۷۵ الی ۸۵ درصد ظرفیت ایده آل می باشد.
• ظرفیت عادی: با توجه به پیش بینی تولید و فروش در یک دوره چند ساله این ظرفیت تعیین می گردد این ظرفیت ممکن است با ظرفیت عملی برابر باشد لیکن توجه به پیش بینی سطح فروش معمولاً کمتر از ظرفیت عملی است.
• ظرفیت داخلی مورد انتظار: مقدار تولیدی که جوابگوی فروش برآورد شده سال بعد باشد را ظرفیت واقعی مورد انتظار می نامند و می تواند بیشتر، مساوی یا کمتر از ظرفیت عادی باشد.
• مبانی مورد تسهیم:
• ساعت کارمستقیم
• ساعت کار ماشین
• تعداد یا مقدار محصول
• هزینه ریالی کار مستفیم
• هزینه ریالی مواد مستقیم

در صورتی می توان از هر یک از مبانی بالا استفاده نمود که رابطه مستقیمی بین این مبنا و سربار کارخانه وجود داشته باشد.

• احتساب یا عدم احتساب هزینه های سربار ثابت:
• هزینه یابی جذبی
• هزینه یابی مستقیم

تسهیم هزینه های برآورد شده دوایر خدماتی به دوایر تولیدی

با توجه به اینکه دوایر خدماتی به دوایر تولیدی خدمات ارائه می دهند لذا باید هزینه های این دوایر به دوایر تولیدی تسهیم گردد.

روش های تسهیم هزینه دوایر خدماتی به تولیدی

• روش مستقیم: در این روش هزینه های برآورد شده دوایر خدماتی صرفاً به دوایر تولیدی تسهیم می گردد و از خدماتی که دوایر خدماتی به یکدیگر می دهند صرفنظر می گردد.
• روش یک طرفه: در این روش هزینه دوایر خدماتی به دوایر تولیدی و خدماتی تسهیم می شود و دایره ای که هزینه هایش تسهیم گردید از تسهیم های بعدی سهمی نمی برد. اولویت تسهیم هزینه دوایر خدماتی با دایره های است که بیشترین هزینه سربار را دارد.
• روش دو طرفه: در این روش کلیه خدماتی که دوایر خدماتی به یکدیگر می دهند در نظر گرفته می شود. روش ریاضی دقیق تر از روش یک طرفه و روش یک طرفه دقیق تر از روش مستقیم است. در این روش ابتدا سربار تخصیص یافته به هر دایره خدماتی محاسبه و سپس بر مبنای چگونگی ارائه خدمت هزینه دوایر خدماتی به دوایر تولیدی تخصیص می یابد.

نتیجه گیری

در این مقاله با بهای تمام شده و هزینه های تولید و سربار تولید روش های تهیم هزینه ها آشنا شدیم. با به انتها رسیدن این مطلب، شما بینندگان عزیز می توانید برای مشاهده و خواندن دیگر مقالات در این زمینه به صفحه مقالات مراجعه کنید. و همچنین هزینه یابی و انواع آن در ادامه مطالب  بعدی بیشتر توضیح داده خواهد شد باما همراه باشید.