حسابرسی عملیاتی
فرآیند حسابرسی و برنامه حسابرسی
شهریور
حسابرسی چیست؟ فرآیند حسابرسی
حسابرسی فرایندی است بسامان به شکل جمع‌آوری و ارزیابی بی طرفانهٔ شواهد دربارهٔ ادعاهای مربوط به فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی برای تعیین میزان انطباق این ادعاها با معیارهای از پیش تعیین‌شده و گزارش نتایج به اشخاص ذی نفع (بیانیهٔ مفاهیم بنیادی حسابرسی )
حسابرسان باید با حفظ بی طرفی نسبت به جمع‌آوری و ارزیابی مربوط بودن و اعتبار شواهد بپردازند. اگر چه نوع، میزان و قابلیت اتکای شواهد در کارهای مختلف حسابرسی می‌تواند متفاوت باشد، اما جمع‌آوری و ارزیابی شواهد، بخش اعظم فعالیتهای حسابرسان را تشکیل می‌دهد. شواهدی را که حسابرسان جمع‌آوری می‌کنند باید دربارهٔ ادعاهای مربوط به فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی باشد. در حسابرسی، واژه ادعا معنای ویژه‌ای دارد و به اظهارات ضمنی یا صریح مدیریت اطلاق می‌شود که در قالب صورتهای مالی، اسناد و مدارک یا سیستم‌ها تجسم می‌یابد.
حسابرسی به عنوان فعالیت تأیید در محل ، مانند بازرسی یا بررسی ، از یک فرآیند یا سیستم کیفیت ، برای اطمینان از انطباق با الزامات تعریف می شود. حسابرسی می تواند برای کل سازمان اعمال شود یا ممکن است مختص عملکرد ، فرآیند یا مرحله تولید باشد. برخی از حسابرسی ها اهداف اداری خاصی دارند ، مانند اسناد حسابرسی ، ریسک یا عملکرد یا پیگیری اقدامات اصلاحی کامل شده.
به عبارت دیگر حسابرسی “فرایند سیستماتیک ، مستقل و مستند برای به دست آوردن شواهد حسابرسی [سوابق ، اظهارات واقعیت یا سایر اطلاعات مرتبط و قابل تأیید] و ارزیابی عینی آن برای تعیین میزان معیارهای حسابرسی [مجموعه ای از سیاست ها ، رویه ها یا الزامات] انجام شده است. “
انواع حسابرسی
سه نوع حسابرسی اصلی وجود دارد:
هر گاه از حسابرسی بدون قید و شرط اضافی یاد شود، منظور همان «حسابرسی صورتهای مالی» یا به اختصار «حسابرسی مالی» است. هدف اصلی این حسابرسی اعتباردهی به صورتهای مالی است. منظور از اعتباردهی، اظهار عقیده یا قضاوت شخص یا اشخاص مستقل و ذی‌صلاح نسبت به مطابقت تمامی جنبه‌های با اهمیت ادعاهای منعکس در صورتهای مالی با معیارهای تعیین شده یعنی اصول حسابداری است. البته چنین اظهار نظر یا قضاوتی باید مبتنی بر شواهد معتبر و کافی باشد.
مقصود از حسابرسی رعایت، تعیین میزان رعایت احکام، سیاست‌ها، پیمان‌ها، قوانین و مقررات دولتی و کنترلهای داخلی توسط شرکت‌های مورد رسیدگی است. برای مثال، شرکت‌ها می‌توانند تعیین میزان رعایت احکام و سیاست‌های داخلی توسط بخش‌های مختلف سازمان را از حسابرسان خود درخواست نمایند. مثال دیگر، حسابرسی اظهارنامه‌های مالیاتی اشخاص یا شرکت‌ها توسط ممیزان سازمان امور مالیاتی کشور جهت تعیین میزان رعایت قانون مالیات‌ها است.
۳- حسابرسی عملیاتی فرآیند حسابرسی
حسابرسی عملیاتی عبارت است از بررسی بسامان فعالیتهای سازمان یا بخش معینی از آن در ارتباط با اهداف تعیین شده. هدف اصلی حسابرسی عملیاتی، ارزیابی رعایت «صرفه اقتصادی» هنگام تهیه منابع و ارزیابی «کارایی» عملیات هنگام استفاده از منابع و «اثربخشیِ» عملیات برای نیل به اهداف از قبل تعیین شده، تشخیص فرصت‌های بهبود عملیات و ارائه پیشنهادهای اصلاحی به مدیران سازمان است.
ارزیابی صرفه اقتصادی، کارایی و اثربخشی سیستم حسابداری کامپیوتری یک شرکت و ارائه پیشنهادهای اصلاحی، نمونه‌ای از حسابرسی عملیاتی است. در این نوع از حسابرسی، معیار مورد استفاده برای ارزیابی ادعاهای مدیریت با معیار مورد نظر در حسابرسی صورتهای مالی متفاوت است. به همین دلیل در مقایسه با حسابرسی صورتهای مالی و حسابرسی رعایت، حسابرسی عملیاتی با مسایل و چالش‌های دیگری نیز مواجه است؛ زیرا در این زمینه حسابرسان باید به شناسایی یا تعریف اهداف و معیارهای قابل اندازه‌گیری بپردازند تا بتوانند به کمک آن اثربخشی و کارایی عملیات را ارزیابی کنند.
حسابرسی قانونی فرآیند حسابرسی
در سال‌های اخیر، دعوت از حسابرسان برای ارائه خدمات «حسابرسی قانونی» به ویژه هنگام بروز اختلافات مالی، گسترش فزاینده‌ای یافته‌است. حسابرسی قانونی در واقع مشابه خدمت پزشکان در امر «پزشکی قانونی» است. برخی از مواردی که اجرای حسابرسی قانونی می‌تواند ضرورت یابد به شرح زیر است:
تقلب‌های تجاری یا کارکنان شرکت‌ها؛
خسارت‌های تجاری – اقتصادی؛ فرآیند حسابرسی
اختلاف بین سهامداران یا شرکا.
انواع جایگاه حسابرس
حسابرسی داخلی طبق بیانیهٔ حرفه‌ایی انجمن حسابرسان داخلی بدین صورت تعریف شده‌است: حسابرسی داخلی، واحد ارزیابی مستقلی است که جهت آزمون و ارزیابی فعالیتهای سازمان در داخل سازمان ایجاد می‌شود. جایگاه حسابرس داخلی در داخل سازمان برای سنجش نقاط قوت و ضعف آن در برابر رویه ها یا روش های خود و / یا در برابر استانداردهای خارجی اتخاذ شده توسط (داوطلبانه) یا تحمیل شده بر (اجباری) سازمان انجام می شود. حسابرسی شخص اول یک حسابرسی داخلی است که توسط حسابرسانی انجام می شود که در سازمان مورد حسابرسی استخدام می شوند اما علاقه خاصی به نتایج حسابرسی منطقه مورد حسابرسی ندارند. به عبارتی حسابرسان داخلی در استخدام سازمان هستند اما باید مستقل از دوایر مورد رسیدگی باشند که از آن به عنوان استقلال سازمانی یاد می‌شود. به همین دلیل این گروه از حسابرسان در بسیاری از شرکت‌ها به‌طور مستقیم به کمیتهٔ حسابرسی یا هیئت مدیره شرکت گزارش می‌دهند.
توسط یک سازمان حسابرسی مستقل از رابطه مشتری و تأمین کننده انجام می شود و فاقد هرگونه تعارض منافع است. استقلال سازمان حسابرسی یکی از ملفه های اصلی حسابرسی شخص ثالث است. حسابرسی های شخص ثالث ممکن است منجر به صدور گواهینامه ، ثبت نام ، به رسمیت شناختن ، جایزه ، تأیید مجوز ، استناد ، جریمه نقدی یا جریمه ای شود که توسط سازمان شخص ثالث یا شخص علاقه مند صادر شده است. به عبارتی دیگر حسابرسی مستقل توسط حسابرسانی اجرا می‌شود که مستقل از سازمانی هستند که ادعاها یا گزارشهای آن مورد حسابرسی قرار می‌گیرد. حسابرسان مستقل، خدمات حسابرسی خود را در قالب قرارداد ارائه می‌دهند. گر چه حسابرسان مستقل می‌توانند انواع مختلف حسابرسی را که در بخش قبلی ذکر شد، اجرا کنند؛ اما حسابرسی صورتهای مالی، بخش عمدهٔ فعالیت این گروه از حسابرسان را تشکیل می‌دهد.
حسابرسی دولتی عبارت است از رسیدگی یابررسی معاملات و کنترالهای یک موسسه دولتی توسط حسابرس به منظور اظهارنظر در این مورد که:
الف) فعالیتهای مالی واقتصادی طبق اصول متداول حسابداری دولتی در صورتها وگزارشهای انعکاس یافته است.
ب) کنترالها و روشهای عملی ناظر بر رعایت قوانین ومقررات ازکفایت لازم برخوردار است.
ج) دستگاه اجرایی ارکارآیی لازم مشتمل برپیشرفت مناسب فیزیکی کار،استفاده بهینه ازمنابع (انسانی.مالی وفیزیکی).حرکت صحیح به سمت تحقق اهداف کیفی وکمی طرحها.حفاظت از مدارک مالی ارائه به موقع اطلاعات و گزارشهای و تحویل و تحول به موقع دارایی های تکمیل شده برخوردار است.
حسابرسی عملکرد در مقابل حسابرسی انطباق
ارزیابی ارزش افزوده ، حسابرسی مدیریت ، حسابرسی ارزش افزوده و ارزیابی بهبود مستمر اصطلاحاتی هستند که برای توصیف هدف حسابرسی فراتر از انطباق استفاده می شوند. هدف این حسابرسی ها مربوط به عملکرد سازمان است. حسابرسی هایی که مطابقت و انطباق را تعیین می کنند ، هنوز بر عملکرد خوب یا ضعیف متمرکز نشده اند. عملکرد یک نگرانی مهم برای اکثر سازمانها است.
تفاوت اساسی بین حسابرسی انطباق و حسابرسی بهبود در جمع آوری شواهد مربوط به عملکرد سازمان در مقابل شواهد برای تأیید انطباق با یک استاندارد یا رویه است. ممکن است یک سازمان با رویه های خود برای گرفتن سفارش مطابقت داشته باشد ، اما اگر متعاقباً هر سفارش دو یا سه بار تغییر کند ، مدیریت ممکن است نگران کننده باشد و بخواهد ناکارآمدی را اصلاح کند.
ملاحظات حسابرسی
روش های دیگر ، از قبیل میز کار یا حسابرسی بررسی اسناد ، ممکن است به طور مستقل یا در حمایت از سه نوع حسابرسی عمومی استفاده شوند. برخی از حسابرسان با توجه به هدف یا دامنه آنها نامگذاری می شوند. دامنه حسابرسی یک بخش یا عملکرد یک بخش یا عملکرد خاص است. هدف از حسابرسی مدیریت مربوط به منافع مدیریتی است ، مانند ارزیابی عملکرد یا کارایی منطقه. یک حسابرسی همچنین بسته به روابط متقابل بین شرکت کنندگان ، ممکن است به عنوان داخلی یا خارجی طبقه بندی شود. حسابرسان داخلی توسط کارمندان سازمان شما انجام می شود. حسابرسان خارجی توسط عامل خارجی انجام می شود. حسابرسان داخلی اغلب به عنوان ممیزی شخص اول نامیده می شود ، در حالی که حسابرسان خارجی می تواند ممیزی شخص ثالث باشد.
پیگیری حسابرسی ها
یک محصول ، فرآیند یا حسابرسی سیستم ممکن است یافته هایی داشته باشد که نیاز به اصلاح و اقدامات اصلاحی دارد. از آنجا که اکثر اقدامات اصلاحی در زمان حسابرسی قابل انجام نیست ، ممکن است مدیر برنامه حسابرسی برای تأیید انجام اصلاحات و انجام اقدامات اصلاحی ، به حسابرسی پیگیری نیاز داشته باشد. با توجه به هزینه بالای حسابرسی پیگیری تک منظوره ، به طور معمول با حسابرسی برنامه ریزی شده بعدی منطقه ترکیب می شود. با این حال ، این تصمیم باید بر اساس اهمیت و خطر اتخاذ یابد.
یک سازمان همچنین ممکن است حسابرسان بعدی را انجام دهد تا بررسی کند اقدامات پیشگیرانه در نتیجه مشکلات عملکردی انجام شده است که ممکن است به عنوان فرصت های بهبود گزارش شود. در مواقع دیگر ممکن است سازمانها مشکلات پیگیری را برای پیگیری به مدیریت ارسال کنند.
چهار مرحله از یک چرخه حسابرسی چیست؟
برنامه ریزی و آماده سازی حسابرسی:
آماده سازی حسابرسی شامل برنامه ریزی برای همه مواردی است که از قبل توسط طرف های ذینفع انجام می شود ، مانند حسابرس ، حسابرس اصلی ، مشتری و مدیر برنامه حسابرسی ، تا اطمینان حاصل شود که حسابرسی با هدف مشتری مطابقت دارد. این مرحله از حسابرسی با تصمیم برای انجام حسابرسی آغاز می شود و با شروع حسابرسی به پایان می رسد.
مرحله اجرای حسابرسی را اغلب کارهای میدانی می نامند. این بخش جمع آوری اطلاعات حسابرسی است و دوره زمانی از ورود به محل حسابرسی تا جلسه خروج را پوشش می دهد. این فعالیت شامل فعالیتهای متعددی از جمله مدیریت حسابرسی در محل ، ملاقات با فرد حسابرس ، درک روند و کنترلهای سیستم و تأیید عملکرد این کنترلها ، برقراری ارتباط بین اعضای تیم و برقراری ارتباط با شخص حسابرس می باشد.
هدف از گزارش حسابرسی ابلاغ نتایج تحقیق است. در این گزارش باید داده های صحیح و روشنی ارائه شود که به عنوان کمک مدیریتی در پرداختن به موضوعات مهم سازمانی مثر باشد. فرآیند حسابرسی ممکن است هنگامی که گزارش توسط حسابرس اصلی صادر می شود یا پس از انجام اقدامات پیگیری ، پایان یابد.
طبق استاندارد های حسابرسی “وقتی تمام فعالیتهای برنامه ریزی شده حسابرسی انجام شده یا در غیر این صورت با مشتری حسابرسی توافق شده است ، حسابرسی به پایان می رسد.” که حسابرس با رعایت آئین نامه اخلاق حرفه ای نسبت به تهیه گزارش حسابرسی اقدام می نماید با بیان اینکه تأیید اقدامات پیگیری ممکن است بخشی از حسابرسی بعدی ادامه داشته باشد در بند های حرفه ای گزارش حسابرسی به صراحت و تأکید بر موارد انتقالی مطابق استانداردهای حسابرسی اشاره شود.
درخواستها برای اصلاح ناهماهنگی ها یا یافته های حسابرسی بسیار معمول است.
اقدام اصلاحی اقدامی است که برای از بین بردن دلایل عدم انطباق ، نقص یا وضعیت نامطلوب موجود به منظور جلوگیری از عود (واکنشی) انجام می شود. اقدام اصلاحی عبارت است از از بین بردن دلایل مشکلات و نه فقط دنبال کردن یک سری مراحل حل مسئله.
اقدام پیشگیرانه اقدامی است که برای از بین بردن دلایل بالقوه عدم انطباق ، نقص یا وضعیت نامطلوب دیگر به منظور جلوگیری از وقوع (پیشگیرانه) انجام می شود.
منابع حسابرسی
بجز استانداردهای حسابرسی مصوب همچنین می توانید مقالات ، مطالعات موردی و نشریات را برای منابع حسابرسی جستجو کنید.
منابع :
اشتراک ها: نکات مهم حسابرسی پیمانکاری - فرتاک حساب
اشتراک ها: استراتژی حسابرسی در برابر تحولات فناوری: چالش‌ها و فرصت‌ها - فرتاک حساب
اشتراک ها: آموزش حسابرسی بیمه تامین اجتماعی - فرتاک حساب
اشتراک ها: مولفه های حسابرسی عملیاتی - فرتاک حساب