موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه در سال ۱۴۰۰ برای مشمولان قانون کار

با سلام خدمت علاقه مندان در موضوع این مقاله در جواب نامه ۲۰۰/۷۵۵۷ /ص مورخ ۱۴۰۰/۰۷/۲۴ رئیس محترم سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص موضوع «رفع ابهام از مصادیق مزایای رفاهی و انگیزشی مشمولین قانون کار » و همچنین نامه شماره ۱۰/۱/۹۰۸۵ /ص مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۷ رئیس محترم اتاق ایران و دبیر کمیته حمایت از کسب و کار با موضوع «تعیین مصادیق مزایای رفاهی و انگیزشی مشمولین قانون کار و معافیت مالیاتی این مزایا و معافیت مالیاتی حق بیمه سهم حقوق بگیران»  می پردازیم با ما همراه باشید.

به استحضار می رساند :

الف) تبیین مسئله و کردش کار موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه در سال ۱۴۰۰

1. فصل سوم از باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۹۴ از مواد (۸۲) تا (۹۲) به مالیات بر در آمد حقوق» پرداخته است؛ طبق ماده (۸۳) قانون اخیرالذکر، «درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و یا غیرمستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون»؛ چنان که پیداست، » حقوق و مزایای مربوط به شغل» مشمول مالیات بر درآمد حقوق قرار می گیرد.
2. دادنامه ۶۰۱- ۱۳۸۹/۱۲/۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با ابتناء بر ماده (۴۰) قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۴/۰۸/۱۵ ، خدمات و تسهیلات رفاهی و بالمال وجوه پرداختی به کارکنان دولت ” تحت عناوین مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا و … را «مزایای مربوط به شاغل» و خارج از شمول احکام مواد ۸۲ و ۸۳ قانون مالیاتهای مستقیم می شمرد.
3. سازمان امور مالیاتی در مقام تمکین از رأی شماره ۶۰۱ دیوان، بخشنامه ای به شماره ۴۵۲۹/۲۱۰ مورخ ۱۳۹۰/۰۲/۲۷  ناظر بر معافیت وجوه پرداختی تحت عناوین مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا و – صادر می نماید و آن را قابل تسری به بخش غیردولتی نمیداند.
4. در پی صدور رأی اصلاحی شماره ۷۳ دیوان عدالت اداری، مبنی بر اصلاح عبارت «کارکنان دولت» به حقوق بگیران»، بخشنامه شماره ۲۰۰/۹۸۱۸۰ مورخ ۱۳۹۶/۰۸/۲۷ سازمان امور مالیاتی، معافیت های مربوط به مزایای شاغل را به کلیه حقوق بگیران (بخش دولتی و غیردولتی) تسری می دهد با این عبارت که «وجوهی که بابت مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب و بن کالا در اجرای ماده (۴۰) قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و یا بر اساس مقررات استخدامی مؤسسه در حدود متعارف و با ارائه اسناد و مدارک به کلیه کارکنان پرداخت می شود. از شمول حکم مواد ۸۲ و ۸۳ قانون مالیاتهای مستقیم خارج بوده و مشمول مالیات نمی باشد »؛ بخشنامه اخیر به دلیل حذف عبارت و … که بیانگر تمثیلی بودن عناوین است با رأی شماره ۱۹۵۶-۱۹۵۷ مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۱۶ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، از تاریخ تصویب ابطال می شود.
5. سازمان امور مالیاتی طی مکاتباتی از جمله نامه شماره ۲۰۰/۵۲۸۹۰ /ص مورخ ۱۴۰۰۱۰۵/۲۰ از معاونت امور مجلس، حقوقی و استان های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در خواست بیان مصادیق دیگر کمک هزینه های ماده (۴۰) فوق الذکر و اعلام دقیق سقف وجوه پرداختی بابت آنها، بر اساس مقررات قانون کار را مطرح مینماید؛ در نامه سازمان ذکر می شود که مزایای غیرنقدی طبق تبصره ماده (۸۳) قانون مالیاتهای مستقیم صراحتا از مصادیق درآمد مشمول مالیات است و این با پذیرش مزایای رفاهی و انگیزه ای به عنوان مصداق دادنامه های دیوان (مزایای مربوط به شاغل) در تعارض است؛ معاونت امور مجلس، حقوقی و استان های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ شماره ۹۴۶۹۴ مورخ ۱۴۰۰/۰۶/۰۷ . مصادیق کمک هزینه های رفاهی و انگیزه ای را با توجه به مقررات قانون کار قابل احصاء نمیداند و تصمیم گیری در مورد تفکیک مزایای شغل و مزایای شاغل را به ارزیابی ماهیت پرداخت های انجام شده در وجه کارگران از سوی کارفرمایان وابسته می داند. در مورد تعیین سقف دقیق آن مزایا نیز بیان می دارد. برخی از مزایا مانند کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار (کمک هزینه خواروبار یا بن کارگری). کمک هزینه مسکن و کمک هزینه عائله مندی دارای حداقل های قانونی مصوب به شکل سالیانه هستند. اما مجموع این مزایا فاقد سقف قانونی مشخص در مقررات قانون کار هستند.
6.  سازمان امور مالیاتی نهایتا طی نامه شماره  /ص مورخ ۱۴۰۰/۰۷/۲۴ با ذکر مراتب. رفع ابهام در این موضوع را از معاونت حقوقی رییس جمهور خواستار می شود که پس از وصول پاسخ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به شماره ۱۵۵۲۳۳ مورخ ۱۴۰۰/۸/۲۲ و همچنین وصول درخواست رئیس محترم اتاق ایران و دبیر کمیته حمایت از کسب و کار، طی نامه شماره ۱۰/۱/۹۰۸۵ /ص مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۷ ، جلسه ای به تاریخ ۱۴۰۰/۰۹/۲۷ با حضور نمایندگان محترم سازمان امور مالیاتی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و کارشناسان ذیربط (موضوع دعوت نامه شماره ۴۶۶۱۱/۱۱۱۰۰۷ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۲۱ ) در معاونت حقوقی ریاست جمهوری برگزار می گردد. على هذا، نظر به مراتب فوق، نظر این معاونت به شرح بند ب، اعلام می گردد.

ب) اظهارنظر موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه در سال ۱۴۰۰

1. در خصوص شمول مالیات بر درآمد حقوق نسبت به «پاداش افزایش تولید و سود سالانه» اعلام می گردد:

       –نظر به اینکه برابر ماده (۸۳) قانون مالیاتهای مستقیم «درآمد مشمول مالیات حقوق، عبارت است از حقوق مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل » و

       — نظر به اینکه برابر دادنامه شماره ۶۰۱ مورخ ۱۳۸۹/۱۲/۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، خدمات و تسهیلات رفاهی و تشویق کارکنان که در ماده ۴۰ قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مجوز پرداخت دارد، مزایای مربوط به شاغل بوده و از شمول ماده (۸۳) قانون مالیاتهای مستقیم خارج است و

       —نظر به اینکه برابر دادنامه اصلاحی شماره ۷۳- ۱۳۹۸/۰۱/۲۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، عبارت کارکنان دولت» در دادنامه فوق الاشعار به «حقوق بگیران» اصلاح شده و مفاد آن، مبنی بر عدم شمول مالیات حقوق بر تسهیلات رفاهی به کارکنان بخش غیردولتی نیز تسری داده شده است و . نظر به اینکه برابر تبصره (۳) ماده (۳۶) قانون کار که مقرر میدارد: «مزایای رفاهی و انگیزه ای از قبیل کمک هزینه مسکن، خواروبار، کمک عائله مندی و پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزء مزد ثابت و مبنا محسوب نمی شود»؛ پاداش افزایش تولید از مصادیق مزایای رفاهی و انگیزهای تلقی شده است؛

لذا پاداش افزایش تولید و سود سالانه، موضوع تبصره (۳) ماده (۳۶) قانون کار که طبق ماده ۴۷ همان قانون، به منظور ایجاد انگیزه برای تولید بیشتر و کیفیت بهتر و تقلیل ضایعات و افزایش علاقمندی و بالابردن سطح در آمد کارگران، مطابق آیین نامه مصوب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پرداخت می گردد. از شمول مالیات بر درآمد حقوق خارج است.

    ۲.  در خصوص مصادیق مزایای رفاهی و میزان آنها اعلام می گردد :

مصادیق مزایای رفاهی در قانون کار، تمثیلی بوده و به نحو حصری بیان نشده است؛ با وجود این، اهم مصادیق مزایایی که مربوط به شغل نیستند، مطابق قانون کار و دادنامه های شماره ۶۰۱، ۷۳ و ۱۹۵۶-۱۹۵۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری عبارتند از:

۲/۱ – کمک هزینه مسکن، ماهانه معادل چهار میلیون و پانصد هزار ( ۴/۵۰۰/۰۰۰ ) ریال به موجب تصویب نامه شماره ۱۹۷۵۶/ت ۵۸۶۷۳ هـ مورخ ۱۴۰۰/۰۲/۲۶ هیئت وزیران؛

۲/۲ – کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار، ماهانه معادل ( ۶/۰۰۰/۰۰۰ ) ریال به موجب بخشنامه شورای عالی کار مصوب ۱۳۹۹/۱۲/۲۷

۲/۳ – کمک عائله مندی، ماهانه معادل ( ۲/۱۶۵۵/۴۹۵ ) ریال برای هر فرزند به موجب ۸۶ قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴؛

۲/۴ – پاداش افزایش تولید، مطابق قرارداد موضوع آیین نامه ماده ۴۷ قانون کار مورخ ۱۳۹۰/۰۹/۲۶ ؛

۲/۵ – میزان سایر موارد، نظیر مهد کودک، یارانه غذا، ایاب و ذهاب و غیره، چنانچه مقرره خاصی راجع به  میزان آن ها وجود نداشته باشد، در چهار چوب قانون کار. تابع توافق و عرف است.

پ) پیشنهاد موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه در سال ۱۴۰۰

در راستای بند (۹) سیاست های کلی نظام قانون گذاری مصوب ۱۳۹۸/۰۷/۰۲ مقام معظم رهبری و تأکید بر لزوم شفافیت و عدم ابهام و نیز استحکام در ادبیات و اصطلاحات حقوقی، پیشنهاد می گردد: وزارت امور اقتصادی و دارایی در مقام تهیه پیش نویس لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، ابهام ناشی از تفکیک مزایای شغل از شاغل را برطرف نماید.

اقلام مشمول و غیرمشمول بیمه و مالیات برای تهیه لیست حقوق و دستمزد
ردیف	عنوان	مالیات		بیمه
۱	حقوق اصلی (ثابت)	*		*
۲	اضافه کار	*		*
۳	فوق العاده بدی آب و هوا	*		*
۴	محرومیت از تسهیلات زندگی	*		*
۵	فوق العاده محل خدمت	*		*
۶	فوق العاده مرزی	*		*
۷	فوق العاده شرایط محیط کار	*		*
۸	نوبت کاری	*		*
۹	فوق العاده کشیک	*		*
۱۰	فوق العاده جذب	*		*
۱۱	مزایای ارزی	*		*
۱۲	ایاب و ذهاب	–		–
۱۳	حق خوار و بار	–		–
۱۴	حق امضاء	*		*
۱۵	حق باجه	*		*
۱۶	حق سرپرستی	*		*
۱۷	حق مدیریت	*		*
۱۸	حق خزانه	*		*
۱۹	حق سرایداری	*		*
۲۰	حق حسابرسی	*		*
۲۱	حق پاسداری	*		*
۲۲	حق نمایندگی بیمه	*		*
۲۳	حق ترانسپورت و سرویس	*		*
۲۴	حق دیپلم	*		*
۲۵	برودت (بدی آب و هوای سردخانه)	*		*
۲۶	حق فنی	*		*
۲۷	حق انبارداری	*		*
۲۸	حق شیفت	*		*
۲۹	حق یک وعده غذا	–		–
۳۰	حق پول نهار و شام	–		–
۳۱	فوق العاده نگهبانی	*		*
۳۲	فوف العاده کشیک	*		*
۳۳	حق ثابت	*		*
۳۴	حق افزایش بهره وری تولید	–		–
۳۵	حق تولید	–		–
۳۶	حق کمیسیون فروش	*		*
۳۷	جمعه کاری	*		*
۳۸	جیره نقدی	*		*
۳۹	مزایای نقدی	*		*
۴۰	پول صبحانه	*		*
۴۱	مزایای تولید	–		–
۴۲	کارمزد	*		*
۴۳	فوق العاده محل خدمت	*		*
۴۴	پول اتوبوس (غیر از خرج خرید )	*		*
۴۵	فوق العاده سیاری	*		*
۴۶	حق آنکال	*		*
۴۷	حق آکورد (تولید)	*		*
۴۸	فوق العاده کیلومتری	*		*
۴۹	حق مشاوره	*		*
۵۰	پول جارو	*		*
۵۱	حق مسکن	–		–
۵۲	سایر مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده	*		*
۵۳	مسکن با اثاثیه	*		به قیمت تمام شده مشمول حق بیمه تا سقف مربوطه
۵۴	مسکن بدون اثاثیه	*		–
۵۵	اتومبیل اختصاصی با راننده	*		–
۵۶	اتومبیل اختصاصی بدون راننده	*		–
۵۷	عیدی سالانه یا پاداش آخر سال	*		در صورتیکه بیش ار دو بار باشد
۵۸	سایر مزایای پرداختنی غیر نقدی به کارگران	–		–
۵۹	تغذیه	*		–
۶۰	پول شیر	*		–
۶۱	حق تأهل	*		–
۶۲	حق عیال	–		–
۶۳	حق اولاد	–		–
۶۴	پول لباس کار	–		–
۶۵	بهای صابون	–		–
۶۶	کسری انبار	*		–
۶۷	فوق العاده اشتغال خارج از کشور	–		*
۶۸	اشتغال مأمورین در خارج از مرکز	–		*
۶۹	حق العمل کار	–		*
۷۰	هزینه سفر	–		–
۷۱	فوق العاده کسر صندوق و تضمین صاحب جمعان	–		–
۷۲	خانه های کارگری	–		–
۷۳	وجو حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه	–		–
۷۴	وجوه پرداختنی بابت هزینه معالجه کارکنان	–		–
۷۵	بازخرید خدمت و خسارت اخراج	–		–
۷۶	هزینه تأمین کالاهای ضروری بیمه شدگان (بن)	–		–
۷۷	باز خرید مرخصی	–		–
۷۸	حقوق بازنشستگی	–		–
۷۹	وظیفه و مستمری و مستمری وراث	–		–