هزینه یابی بر اساس فعالیت (ABC)

هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) بیشتر در صنعت تولید استفاده می شود زیرا قابلیت اطمینان داده های هزینه را افزایش می دهد و از این رو هزینه های تقریبا واقعی را تولید می کند و هزینه های متحمل شده توسط شرکت در طول فرآیند تولید خود را بهتر طبقه بندی می کند. این روش برای درک بهتر هزینه ها استفاده می شود و به شرکت ها امکان می دهد استراتژی قیمت گذاری مناسب تری را شکل دهند.

با متنوع شدن تولیدات و مشتریان یک سازمان، تخصیص هزینه‌های سربار نیز امری گمراه‌کننده و تحریف‌کننده بهای تمام‌شده تولیدات یا خدمات خاص می‌گردد.
همان‌طور که می‌دانیم سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت و سیستم هزینه‌یابی سنتی از لحاظ نحوه تخصیص هزینه‌های سربار با یکدیگر متفاوتند.  بدین معنی که در سیستم هزینه‌یابی سنتی، هزینه‌های سربار تنها براساس یک محرک هزینه که می‌تواند حجم تولید، ساعات کار مستقیم، ساعات کار ماشین یا میزان دستمزد مستقیم باشد تسهیم می‌گردد و این نمی‌تواند مبنای صحیحی برای تسهیم هزینه‌های سربار پدید آورد، زیرا برای مثال، محصولی که چرخه عملیات تولیدی آن کوتاه است ممکن است به میزان غیرمتناسبی از هزینه‌های انبار یا بارگیری بهره ببرد. لذا حسابداری صنعتی به‌شکل سنتی پیام نادرست به مدیران می‌دهد. اما در سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت، تسهیم هزینه‌های سربار شامل دو مرحله است که در مرحله اول فعالیتهای عمده شناسایی می‌شوند و هزینه سربار به‌تناسب منابعی که در هر فعالیت مصرف می‌شود به آن فعالیتها تخصیص می‌یابد.

به عبارت دیگر می توان گفت که هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) :

• هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) روشی برای تخصیص هزینه های سربار و غیرمستقیم – مانند حقوق و دستمزدها – به محصولات و خدمات است.
• سیستم حسابداری بهای تمام شده ABC مبتنی بر فعالیت هایی است که هر رویداد، واحد کار یا وظیفه ای با هدف خاصی در نظر گرفته می شود.
• یک فعالیت یک محرک هزینه است، مانند سفارش خرید یا راه اندازی ماشین.
• نرخ محرک هزینه، که مجموع جمع هزینه تقسیم بر محرک هزینه است، برای محاسبه مقدار هزینه های سربار و غیرمستقیم مربوط به یک فعالیت خاص استفاده می شود.

مدیران برای آنکه بتوانند عملکرد شرکتشان را بهبود بخشند نیازمند شناخت چگونگی اثر متقابل بهای تمام‌شده با دیگر معیارهای عملکرد هستند. این موضوع به کمک تکنیک ارزیابی متوازن حل می‌شود.

هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) چیست؟

هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) یک روش هزینه یابی است که هزینه های سربار و غیرمستقیم را به محصولات و خدمات مرتبط اختصاص می دهد. این روش حسابداری هزینه یابی رابطه بین هزینه ها، فعالیت های سربار و محصولات تولیدی را شناسایی می کند و هزینه های غیرمستقیم را به طور دلخواه کمتر از روش های هزینه یابی سنتی به محصولات اختصاص می دهد. با این حال، برخی از هزینه های غیرمستقیم، مانند حقوق مدیریت و کارکنان دفتر، به سختی به یک محصول اختصاص داده می شود.

این سیستم هزینه یابی در هزینه یابی هدف، هزینه یابی محصول، تجزیه و تحلیل سودآوری خط محصول، تجزیه و تحلیل سودآوری مشتری و قیمت گذاری خدمات استفاده می شود. هزینه یابی مبتنی بر فعالیت برای درک بهتر هزینه ها استفاده می شود و به شرکت ها امکان می دهد استراتژی قیمت گذاری مناسب تری را شکل دهند.

روش های محاسبه هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC)

فرمول هزینه یابی بر اساس فعالیت، مجموع جمع هزینه تقسیم بر محرک هزینه است که نرخ محرک هزینه را به دست می دهد. نرخ محرک هزینه در هزینه یابی مبتنی بر فعالیت برای محاسبه مقدار هزینه های سربار و غیر مستقیم مربوط به یک فعالیت خاص استفاده می شود.

• تمام فعالیت های مورد نیاز برای ایجاد محصول را شناسایی کنید.
• فعالیت‌ها را به مجموعه‌های هزینه‌ای تقسیم کنید که شامل تمام هزینه‌های فردی مرتبط با یک فعالیت می‌شود – مانند تولید. کل سربار هر مجموعه هزینه را محاسبه کنید.
• محرک های هزینه هر مجموعه هزینه، مانند ساعت ها یا واحدها را تعیین کنید.
• نرخ محرک هزینه را با تقسیم کل سربار در هر مجموعه هزینه بر محرک های هزینه کل محاسبه کنید.
• کل سربار هر مجموعه هزینه را بر مجموع محرک های هزینه تقسیم کنید تا نرخ محرک هزینه را بدست آورید.
• نرخ محرک هزینه را در تعداد محرک های هزینه ضرب کنید.

هزینه یابی مبتنی بر فعالیت با گسترش تعداد مجموعه های هزینه ای که می توانند برای تجزیه و تحلیل هزینه های سربار مورد استفاده قرار گیرند و با قابل ردیابی هزینه های غیرمستقیم برای فعالیت های خاص، از فرآیند هزینه یابی سود می برد.

به عنوان یک مثال هزینه یابی بر اساس فعالیت، شرکت نیما را در نظر بگیرید که ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال در سال قبض برق دارد. تعداد ساعات کار تأثیر مستقیمی بر قبض برق دارد. برای سال، ۲۵۰۰ ساعت کار کار شده است که در این مثال محرک هزینه است. محاسبه نرخ محرک هزینه با تقسیم ۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال قبض برق سالانه بر ۲۵۰۰ ساعت انجام می شود و نرخ محرک هزینه ۲۰.۰۰۰ ریال به دست می آید. برای محصول XYZ ، شرکت به مدت ۱۰ ساعت از برق استفاده می کند. هزینه های سربار برای محصول ۲۰۰.۰۰۰ ریال یا ۲۰.۰۰۰ ریال در ۱۰ است.

الزامات هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت (ABC)

سیستم حسابداری بهای تمام شده ABC بر اساس فعالیت‌هایی است که هر رویداد، واحد کار یا وظایفی با هدفی خاص مانند راه‌اندازی ماشین‌آلات برای تولید، طراحی محصولات، توزیع کالاهای نهایی یا کارکرد ماشین‌ها هستند. فعالیت ها منابع سربار را مصرف می کنند و به عنوان اهداف هزینه در نظر گرفته می شوند.

تحت سیستم ABC، یک فعالیت می تواند به عنوان هر معامله یا رویدادی که محرک هزینه است نیز در نظر گرفته شود. محرک هزینه، که به عنوان محرک فعالیت نیز شناخته می شود، برای اشاره به پایگاه تخصیص استفاده می شود. نمونه‌هایی از محرک‌های هزینه عبارتند از راه‌اندازی ماشین، درخواست‌های تعمیر و نگهداری، توان مصرفی، سفارش‌های خرید، بازرسی‌های کیفیت یا سفارش‌های تولید.

دو دسته از اندازه‌گیری‌های فعالیت وجود دارد: محرک‌های تراکنش، که شامل شمارش تعداد دفعات انجام یک فعالیت است، و محرک‌های مدت زمان، که مدت زمان انجام یک فعالیت را اندازه‌گیری می‌کنند.

برخلاف سیستم‌های اندازه‌گیری هزینه سنتی که به شمارش حجم بستگی دارد، مانند ساعت‌های ماشین و/یا ساعات کار مستقیم برای تخصیص هزینه‌های غیرمستقیم یا سربار به محصولات، سیستم ABC پنج سطح وسیع از فعالیت را طبقه‌بندی می‌کند که تا حدی به نحوه‌ی آن ارتباطی ندارند. تعداد زیادی واحد تولید می شود. این سطوح شامل فعالیت در سطح دسته ای، فعالیت در سطح واحد، فعالیت در سطح مشتری، فعالیت حفظ سازمان و فعالیت در سطح محصول است.

مزایای هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)

هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) فرآیند هزینه یابی را از سه طریق افزایش می دهد. اول، تعداد مجموعه‌های هزینه‌ای را که می‌توان برای جمع‌آوری هزینه‌های سربار استفاده کرد، افزایش می‌دهد. به جای انباشت تمام هزینه ها در یک مجموعه در سطح شرکت، هزینه ها را بر اساس فعالیت جمع می کند.

دوم، پایه‌های جدیدی را برای تخصیص هزینه‌های سربار به اقلام ایجاد می‌کند، به گونه‌ای که هزینه‌ها به جای اندازه‌گیری حجم، بر اساس فعالیت‌هایی که هزینه‌ها را ایجاد می‌کنند، مانند ساعات کار ماشین یا هزینه‌های مستقیم نیروی کار، تخصیص می‌یابد.

در نهایت، هزینه یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) ماهیت چندین هزینه غیرمستقیم را تغییر می‌دهد و هزینه‌هایی را که قبلاً غیرمستقیم در نظر گرفته می‌شد – مانند استهلاک، آب و برق، یا حقوق – قابل ردیابی برای فعالیت‌های خاص می‌سازد. روش دیگر، ABC هزینه های سربار را از محصولات با حجم بالا به محصولات کم حجم منتقل می کند و هزینه واحد محصولات کم حجم را افزایش می دهد.

نتیجه گیری

در این مقاله درباره هزینه یابی بر اساس فعالیت (ABC) بحث کردیم . با به انتها رسیدن این مطلب، شما بینندگان عزیز می توانید برای مشاهده و خواندن دیگر مقالات در این زمینه به صفحه مقالات مراجعه کنید. و همچنین  در ادامه مطالب بعدی بیشتر درباره موضوعات خاص مشاغل و مطالب مرتبط با حسابداری و حسابرسی صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.